सिकारै खेलन जाम, भैया लक्षुमन सिकारै खेलन जाम...ए अघि लागे रामजी पछि लागे लक्षुमन, शिकारै खेलन जाम.... भैया लक्षुमन सिकारै खेलन जाम, ए काँधै लिम्ला धनुकोण, काँधै लिम्ला थोकरा..शिकारै खेलन.....’

यही गीत गाउँदै रौरा मैदानमा निस्कन्छन् । बुढ्यौलीमा पनि मज्जाले गीत निकाल्छन् । त्यसपछि छोप्ने अन्य समूह हुन्छ । मजुरा बजाउने र मादलेको तालमा कतिपय स्थानमा पुरुष पनि मारुनी बनेर नाच्छन् । कहींकतै भने किशोरीलाई पनि मारुनी नाच्न सिकाइन्छ । ‘ तानसेन नगरपालिका, तीनपिपलेका ७८ वर्षीय ताराबहादुर गाहा मगर भन्छन्, ‘किशोरीहरूलाई पनि सिकायो भने राम्रो हुन्छ ।’ किशोरी अनिला पल्ली र कृपा मश्राङ्गीले मारुनी नाच्न सिकेका छन् । चनबहादुर राना पुरुसुङ्गे बनेर नाच्छन् । यमबहादुर थापा र भीमबहादुर कुँवर मगर मादले बनेर उफ्रिएको हेर्न मज्जा हुन्छ । 

मगर समुदायमा लोकप्रिय सोरठी नाँच जोगाउन स्थानीय बासिन्दाहरूले चासो देखाउन थालेका छन् । अघिल्लो पुस्ताबाट पछिल्लो पुस्तामा सीप हस्तान्तरण गर्न नसकिएकाले यो नाच लोप हुने अवस्थामा पुगेपछि तानसेन नगरपालिका–९ तीनपिपलेका जनप्रतिनिधिहरू चिन्तित थिए । त्यसैले उनीहरू यसको संरक्षणमा जुटेका हुन् । स्थानीय स्तरमा ‘मारुनी’ नाचका रूपमा चिनिने यो नाचको संरक्षण गर्न कस्सिएका तानसेन नगरपालिका–९ तीनपिपलेका जनप्रतिनिधि तुलबहादुर गाहा भन्छन्, ‘यसलाई अन्तरपुस्ता हस्तान्तरण गर्नुपर्छ । त्यसैले पनि पुन: नाच सुरु गरिएको हो ।’ यो नाच जिल्लाको पूर्वभेगमा बढी नाचिन्छ । यद्यपि अहिले भने कतै–कतै मात्र यो नाच देख्न पाइन्छ । 

सोरठी तीजपछि सुरु भएर मंसिर पूर्णिमा र कतिपय गाउँमा पुस १५ सम्म नाच्ने चलन छ । तानसेन नगरपालिका–९ तिनपिपलेका ८९ वर्षीय रौरा हरिबहादुर कुँवरका अनुसार अहिलेको पुस्तालाई यसका विषयमा सिकाउन जरुरी छ ।

परम्परागत लोकोक्तिलाई भाका मिलाएर गाउनु यो नाचको विशेषता हो । झन्डै तीन महिना नाचेपछि बन्द गर्नुपर्ने चलन छ । सुरु गर्दा ‘फुकाउने’ र बन्द गर्दा ‘बन्द गर्ने’ गीत गाउने चलन छ । सुरु गर्दा र बन्द गर्दा अगुवा अर्थात् रौराको आवश्यकता पर्छ । गाउँका बूढापाकाहरूले मात्र यो नाच नाच्ने सीप जानेका छन् भने संरक्षण पनि उनीहरूले नै गर्दै आएका छन्, तर जिल्लाकै कतिपय मगर गाउँमा भने सोरठी लोपोन्मुख छ ।