जाजरकोटका नवराज विकले मल्ल थरकी किशोरीसँग गरेको प्रेम र त्यसैलाई कारण बनाएर गरिएको सामूहिक हत्याको घटनापछि देशैभरि जातीय विभेदविरुद्ध आन्दोलन पनि भइराखेको छ । यसै सन्दर्भमा दलित अधिकारको क्षेत्रमा काम गरिरहेका अधिकारकर्मी एवं सञ्चारकर्मी रामहरि शाही समुन्द्रीसँग साप्ताहिकका लागि प्रकृति दाहालले गरेको कुराकानीः
म र्यापर हैन । आरएनबी शैलीलाई शुद्ध नेपाली शब्दमार्फत प्रस्तुत गर्ने मेरो शैली हो । यहाँ अरूको कपी गर्ने धेरै छन् । अरूको कपी गर्नेचाहिँ मलाई र्यापर जस्तो लाग्दैन ।
मिडिया र सिनेमामा काम गरेको युवाका हैसियतले मलाई लागिरहेको छ कि अब पनि हामीले आवाज उठाएनौँ भने आगामी पुस्ताहरूले यही नियति भोग्न बाध्य हुनेछ । त्यसैले समाजमा व्याप्त साइबर अपराध, महिला हिंसा, राजनीतिक नेतृत्वको असक्षमता, नातावाद–कृपावाद, असमानता, दण्डहीनता, भ्रष्टाचार अब सहनुहुँदैन भनेर शून्य सहनशीलता अर्थात ‘जिरो टोलरेन्स’ अभियान सुरु गरिएको हो ।
अभिनेता राजेश हमालको आज जन्मदिन । उमेरले उनी ५६ टेके तर आफूलाई अझै २१ बर्षे भन्न रुचाउँछन् । उनको करिब तीन दशकको फिल्म यात्रामा केन्द्रित रहेर अनिल यादवले उनीसँग गरेको कुराकानी:
कोरोना भाइरस संक्रमणको भयावह अवस्था निम्तिनुमा प्रकृति–पर्यावरणको विनाश नै मलाई मुख्य कारण हो । हामी मानिस सचेत बनेर प्रकृति–पर्यावरणको दोहनलाई तत्काल रोक्नुपर्छ ।
इजिप्ट घुम्न जाँदा प्लेनमा बसेदेखि ओर्लिने बेलासम्म र बाटोमा पनि हजारौं मान्छेले मेरो जुँगालाई मात्र हेरे । होटलमा गएपछि पनि सबैले औंलाले देखाउँदै मेरो जुँगाको तारिफ गरेको देखेँ । तिब्बत जाँदा पनि राजा स्रङचङ गम्पोकोजस्तो जुँगा भनेर धेरैले तारिफ गरेका थिए ।
२०६२/०६३ को जनआन्दोलनताका सडकमा खुबै सुनिएको नाम हो– रुबिन गन्धर्व । उनका राजतन्त्रविरोधी गीत र सारंगीको धुन निकै चर्चामा थियो । उनी संलग्न आन्दोलनको बलमा देशमा गणतन्त्र आएको १४ वर्ष भइसकेको छ । यसै सन्दर्भमा साप्ताहिककर्मी महेश तिमल्सिनाले उनीसँग गरेको कुराकानी :
जनआन्दोलन २०६२–०६३ मा ज्यान नै बाजी राखेर हिँडेकामध्ये एक हुन हास्यकवि अर्जुन पराजुली । कवितामार्फत उनले शाहीतन्त्रलाई चुनौती दिए, जनतालाई जनआन्दोलनमा लाग्न प्रेरित गरे । १२ औँ गणतन्त्र दिवसको अवसरमा पराजुलीसँग साप्ताहिकका लागि कृष्ण आचार्यले कुराकानी गरेका छन्ः
समकालीन नेपाली संगीतमा कहलिएको नाम हो– राजेशपायल राई । देश–विदेशमा आयोजना हुने कन्सर्टमा धेरै व्यस्त हुने गायकको सूचीमा उनको नाम अग्रस्थानमा आउँछ । कोरोना महाव्याधिका कारण दुुई महिनायता उनी कतै यात्रामा छैनन् । महामारीलाई उनले आफ्नै जीवनतिर फर्केर हेर्ने मौकाका रूपमा लिएका छन् । राईसँग अनिल यादवले गरेको कुराकानी :
अनुप बराल नेपाली रङ्गमञ्च र सिनेमाका स्वप्नद्रष्टा हुन्, अनि नयाँ पुस्ताका गुरु पनि । प्रभावशाली नाटक रङ्गमञ्चमा ल्याइरहनु र सिनेमामा पनि आफ्नो भाषा खोज्नु उनको कलायात्राका पदचिन्ह हुन् । काठमाडौंमा दुई दशक कलाकर्म गरेर गृहनगर पोखरा फर्किएका बरालसँग गरिएको कुराकानी:
मैलिकताकै कारण नेपाली चलचित्र बेला बेलामा विभिन्न अन्र्तराष्ट्रिय चलचित्र महोत्सवमा समावेश भइरहेका छन् । कतिपय चलचित्रले अन्र्तराष्ट्रिय पुरस्कार प्राप्त गरेका उदाहरण पनि छन् ।
‘दासढुंगा’ सिनेमामा अमर लामाको चरित्र अभिनेता दयाहाङ राईले निर्वाह छन् । दयाहाङ त्यस चरित्रलाई आफ्नो अभिनयको ‘मास्टर क्यारेक्टर’का रुपमा लिन्छन् । दयाहाङसँग ‘दासढुंगा’सिनेमा र उनले निभाएको चरित्रबारे साप्ताहिकका समर्पण श्रीले गरेको कुराकानी :
प्रधानमन्त्रीले लेखेको कविता नै हो जस्तो मलाई लागेन । एउटा सिकारुले जस्तो कविता उहाँले लेख्नुभएको छ, जहाँ कुनै काव्यिक भाव वा झझल्को छैन । त्यो केवल एउटा नाराजस्तो देखिन्छ । त्यसलाई कविता भन्ने हो भने साढे ३ करोड नेपाली नै कवि हुन सक्छन् ।
मलाई झट्ट चिनिहाल्दैनन् । कसैले तपाई ‘विपिन कार्की होइन’ भनेर सोधिहाले– ‘होइन । म त्यस्तै देखिन्छु रे, अरुले पनि भन्नुहुन्छ । अनुहार मिल्दो रैछ अलि– अलि’ भनिदिन्छु । यस्तो धेरै पटक भएको छ ।
यो महामारीले फिल्म मेकरहरूमा जीवनप्रति हेर्ने फरक दृष्टिकोण निर्माण भएको हुनुपर्छ । घरमा लामो समय परिवारसँग बिताइरहँदा सम्बन्धलाई राम्रोसँग अनुभूत गरेको हुनुपर्छ । यी सबै कुरा कतै न कतै अब बन्ने सिनेमामा झल्किने छन् भन्ने विश्वास छ ।
चीनबाट ल्याइएका नेपालीको सम्पूर्ण खर्च सरकारले आफ्नै कोषबाट बेहोरेको छ । तर , खाडी र मलेसयाका नेपालीलाई उद्धार गर्नु परेमा वैदेशिक रोजगार कोषबाट पैसा खर्च गर्ने निणर्य गरेको छ । त्यो पैसा भनेको श्रमिक वैदेशिक रोजगारीमा जाँदा कल्याणकारी कोषमा जम्मा गरेको उसकै पसौ हो ।
समग्रमा काठमाडौं उपत्यका र बाहिरको कुरा गर्दा ९ सय २० सम्पदाको पुनर्निर्माण गर्नुपर्नेमा हामीले ४ सय २३ सम्पदाको पुनर्निर्माण गरिसकेका छौं । बाँकी काम भइरहेको छ । कामले गति लिइरहेको अवस्थामा लकडाउनका कारण समस्या उत्पन्न भएको छ ।
यतिबेला आत्मसुरक्षाका लागि छुटा–छुट्टै घरमा लकडाउन भएर बसेका हौँ, यसको मतलब हामी एकअर्कासँग नभएको चाहिँ होइन भन्ने खालका सन्देश दिनु अतिनै आवश्यक छ ।
प्रहरी साथीहरू अलिकति आवेगमा आएकाले केही घटना भएका हुन सक्छन्तर अहिले यस्तो अवस्था छैन । हामीले देशैभरका साथीहरूलाई काउन्सिलिङ गरेका छौं। जनताले पनि लकडाउन आफ्नै लागि हो भनेर बुझ्दै छन्। ।
सुदूपश्चिममा भारतबाट आउनेहरूको संख्या अलि बढी भएकाले अन्य ठाउँको तुलनामा अलि बढी जोखिमपूर्ण छ जस्तो लाग्छ । तैपनि सरकारले चालेको यो लकडाउनको नियमलाई सबैले पालना गर्ने हो र तत्काल बढीभन्दा बढी मासिनहरूमा कोरोनाको परीक्षण सुरु गर्ने हो भने छिट्टै कोभिड–१९ नियन्त्रणमा आउँछ भन्नेमा विश्वस्त छु ।
