कोरोना महामारीबाट बच्नका लागि गरिएको लकडाउनले मानिसलाई बाध्यात्मक फुर्सद पैदा गरिदियो । त्यसबेलाको एउटा साथी बनिरहेको छ-पुस्तक । तर यही महामारीले नयाँ पुस्तक प्रकाशन रोकिदियो । लकडाउन खुकुलो भएसँगै पुस्तक बजार कसरी चलायमान बनाउन सकिन्छ भनेर प्रकाशकहरू चल्मलाएका छन् ।

दुई पाङ्ग्रेमा राइडिङ सेवा दिइरहेका कम्पनीमा काम गर्ने राइडरहरू लकडाउनपछि समस्यामा परिरहेका छन् । उनीहरूको आम्दानी स्रोत बन्द भएको छ र कहिले सुचारु हुने हो भन्ने पनि अनिश्चित छ ।

धेरैलाई लाग्दो हो- पर्याप्त समय हुने हो भन कति लेख्थेँ हुँला भन्ने लेखकहरूलाई कोरोना संक्रमणका कारण भएको लकडाउन अवसर बनेको हुनुपर्छ । तर लेखकहरूले भने यो सन्त्रासका कारण आफूलाई सिर्जनामा केन्द्रित बनाउनै सकिरहेका छैनन् ।

राजनीतिको पृष्ठभूमिका गीत–संगीतको भूमिका महत्वपूर्ण छ । त्यसैले पनि होला, राजनीतिमा सक्रिय कतिपय नेता विभिन्न कालखण्डमा यससँग निकट भए । राजनीतिक व्यस्तताबीचमै पनि गीत–संगीतमा सक्रिय नेता अहिले पनि छन् । प्रधानमन्त्रीदेखि विद्रोही पार्टीका नेतासमेत गीत लेख्छन् ।

मलाई पहिल्यैदेखि देशका लागि केही गर्नुपर्छ भन्ने थियो । तर, नेपालको परिवेश राम्रोसँग बुझेकी थिइनँ । अहिले परिवेश बुझ्न र त्यससँग भिज्न पाएँ । अब म पछि हट्दिनँ ।

मासु र रक्सी यारहरूको प्रमुख रोजाइ हुन्थ्यो र निकै सस्ता खानेकुरा । यारहरूमध्येका एक सुवेदी भन्छन्, ‘त्यतिबेला सेक्सन अफिसरको तलब करिब ३ सय थियो । एक पटक बसेर रक्सी र मासु मज्जाले खाँदा ८ रुपैयाँले ४ जनालाई पुग्थ्यो ।

यतिबेला टिकटक विश्वव्यापीरूपमै लकडाउन कटाउने माध्यम त बनेको छ नै, मनोरञ्जनका साथै शारीरिक गतिविधि बढाउने काम पनि यसले गरिरहेको छ । यतिबेला धेरैले कोरोना संक्रमण र लकडाउनका कारण भोग्नुपरेको तनावलाई टिकटकमार्फत बिर्सने प्रयास गरिरहेका छन् ।

समाजमा अझै जातव्यवस्थाको जाँतो चलिरहेको भए पनि त्यसविरुद्ध जुध्ने व्यक्तिहरू विभिन्न क्षेत्रमा छन् । त्यसमा व्यक्तिगत रूपमै भए पनि व्यवस्थालाई निर्देशित गर्ने राजनीतिमा संलग्न नेताहरू पनि छन् ।

जनआन्दोलन २०६२–०६३ मा ज्यान नै बाजी राखेर हिँडेकामध्ये एक हुन हास्यकवि अर्जुन पराजुली । कवितामार्फत उनले शाहीतन्त्रलाई चुनौती दिए, जनतालाई जनआन्दोलनमा लाग्न प्रेरित गरे । १२ औँ गणतन्त्र दिवसको अवसरमा पराजुलीसँग साप्ताहिकका लागि कृष्ण आचार्यले कुराकानी गरेका छन्ः

कोभिड–१९ संक्रमणको महामारीमा व्यापार–व्यवसाय ठप्पप्रायः छ । कम्पनीहरूको कारोबार चौपट भएको छ । व्यवसायीहरू सहयोगका लागि सरकार गुहारिरहेका छन् । आर्थिक संकटको चेतावनी विज्ञहरूले दिइसकेका छन् । तथापि केही यस्ता कम्पनी छन्, जसलाई महामारी र लकडाउनले खासै असर पारेको छैन । बरु, राम्रो मुनाफा कमाइरहेका छन् ।

थुप्रैको एपमार्फत अहिले पाठकले मोबाइलमा इ–बुक पढ्न सक्छन् । डेस्कटपमा पढ्न मिल्ने व्यवस्था पनि चाँडै हुँदैछ । इ–सेवा, खल्ती, फोन पेजस्ता अनलाइन भुक्तानी सेवा र अनलाइन बैंकिङमार्फत पुस्तक किन्न सकिन्छ । एपमा केही पुस्तक निःशुल्क पनि उपलब्ध छ ।

विभिन्न तथ्यांकलाई आधार मान्ने हो भने हाल नेपालमा ८० हजार हेक्टरभन्दा बढी कृषि योग्य जमिन प्लटिङ अवस्थामा छ । यसरी प्लटिङ भएका जमिनमा कुनै पनि उत्पादनमुखी काम भएका छैनन् । कि त प्लटिङले ग्राहक कुरेर बसेका छन् कि घर ठडिने मिति ।

मैलिकताकै कारण नेपाली चलचित्र बेला बेलामा विभिन्न अन्र्तराष्ट्रिय चलचित्र महोत्सवमा समावेश भइरहेका छन् । कतिपय चलचित्रले अन्र्तराष्ट्रिय पुरस्कार प्राप्त गरेका उदाहरण पनि छन् ।

प्रधानमन्त्रीले लेखेको कविता नै हो जस्तो मलाई लागेन । एउटा सिकारुले जस्तो कविता उहाँले लेख्नुभएको छ, जहाँ कुनै काव्यिक भाव वा झझल्को छैन । त्यो केवल एउटा नाराजस्तो देखिन्छ । त्यसलाई कविता भन्ने हो भने साढे ३ करोड नेपाली नै कवि हुन सक्छन् ।

लकडाउनको समयमा इन्टरनेटको माध्यमबाट भइरहेका साहित्यिक गतिविधिले आगामी दिनमा नेपाली साहित्यमा पनि प्रविधिको अधिकतम उपयोग गर्ने बाटो खोलिदिएको छ ।