जब हामी सपना देख्दैनौं, मस्तिष्कको कार्यगति लयबद्ध हुन्छ । तर सपना देख्न थालेपछि मस्तिष्कको अवस्था मध्यदिनमा जागा रहेको जस्तो रूपमा आउँछ तर शरीर भने पूर्णरूपमा हलचल गर्न नसक्ने अवस्थामा हुन्छ । यो विरोधाभासी मस्तिष्कको अवस्थाले खोजकर्ताहरूलाई अचम्ममा पारेको छ ।

आज विश्वमा अनिँदोपन एक महामारीका रूपमा देखिएको छ । यो दीर्घकालीन थकावटको परिणाम हो । वास्तवमा निद्रा राम्रो लाग्न पनि मानिसलाई शक्ति चाहिन्छ । शक्तिको अतिशय क्षयले मनुष्यको तन्त्रीय प्रणाली यस्तो दयनीय अवस्थामा पुग्छ कि तुरुन्तै विश्रामको अवस्थामा फर्किन सक्दैन ।

शरीरको गतिशीलताले हामीलाई अझ प्रतिकूल अवस्थामा बाँच्न सक्ने समर्थ प्राणी बनाउँछ ।

परमात्माले भनेछन्, ‘मैले त तिम्रै मागअनुसार स्वतन्त्रता दिएको थिएँ, तर यति सानो कुरा पनि समाल्न सकेनछौं । अब उप्रान्त तिमीहरूबाट श्वासचाहिँ लिनेछु, अरू क्रियाकलाप आफैं  गर्नू ।’ त्यसदिनदेखि मृत्युबाहेक जस्तोसुकै अवस्थामा पनि उसको श्वास चलिरहेको छ ।

व्यायाम गरेको शरीरको बहुआयामि कार्यदक्षता राम्रो हुन्छ । सम्यक योगाभ्यासपछि शरीरमा रगतको रसायनिक परिवर्तन नाप्दा आत्मविश्वास हार्मोन भनिने टेस्टोस्टोरन हार्मोन २५ प्रतिशते बढेको अध्ययनहरुले देखाएका छन् ।

कृत्रिम जीवन शैलीमा जीवनलाई ढाल्ने प्रवृत्तिले हामीलाई कमजोर पारेको छ । मनुष्यले प्रकृतिलाई गरेको जथाभावी दोहनले हामीलाई नै कमजो र बनाउँछ ।