भूकम्पपछिको अवस्थामा विज्ञहरूलाई प्राय: जसो सडक, भवन, आदिको सही नाप नक्सा नै पत्तो लगाउन गाह्रो भैरहेको अवस्था थियो भने, त्यसमाथि सही स्थान र Longitude Latitude पत्ता लगाउन नै उनीहरूका लागि सबैभन्दा ठूलो चुनौती हुन पुग्यो । प्राय: जसो प्रभावित क्षेत्रहरूमा जीआईएस ९न्क्ष्क्० मै सीमित रहेर काम गर्न सकिने अवस्था वा त्यसैमा निर्भर हुने वातावरण थिएन । यस्ता कतिपय ठाउँ गुगलको म्यापमा पनि पूर्णरूपले अवलोकन गर्न सकिने अवस्था थिएन । यस्तै बेला विश्वभरिका स्वयम्सेवकहरूले आफैं जागरुक भएर एउटा डिजिटल नक्सा निर्माण गरे । जसलाई ‘मानवीय ओपन स्ट्रीट म्याप’ अर्थात् ज्इत् नामाकरण गरियो । यो अनलाइन प्रविधिमा उद्धारकर्मीहरूले त्यस्ता क्षेत्रहरू देख्न पाउने भए जहाँ हेलिकोप्टर वा स–साना विमानहरूलाई सुरक्षित अवतरण गराउन सकियोस् र उद्घार सामग्री पुर्‍याउन सकियोस् । यति मात्र नभै उनीहरूले ती ठाउँ नजिकै रहेका गाउँबस्तीहरूका बारेमा पनि म्यापमार्फत नै ब्रोडकास्ट गर्न थाले । यसले यति ठूलो चर्चा पायो कि नेपाल आउने बाहिरी (भारत बाहेक) मुलुकका प्राय: सबै उद्धारकर्मीहरूले यो म्यापको प्रयोग गरे । उनीहरूले यो म्याप प्रयोग गर्दै ७२ घण्टाभित्रै भूकम्पले क्षतिग्रस्त बनाएको ३० हजारभन्दा बढी घरहरू पत्ता लगाई ज्इत् मा अपलोड गरे ।

यो कामको प्रशंसा गर्दै गिर्दोतले तधभभत गरेका छन्— ज्इत् ले दिएको सुरुवाती डाटा अत्यन्त उपलब्धिमूलक रह्यो र यसले नेपाललाई सहयोग गर्न चाहने धेरै बाहिरी मुलुकलाई निकै सहज भएको थियो । यो अभियानद्वारा अन्यौलको वातावरणलाई लगभग ८० दशमलव ५ प्रतिशतले घटाएको देखियो । ब्ल्याक गिर्दोत ज्इत् का उपाध्यक्ष हुन् ।

यो अभियानको एउटा महत्वपूर्ण पक्ष भनेको यसले अब आउने वा सम्भावित क्षेत्रको पनि पहिचान गरी त्यसको आँकलन सम्बन्धित जिल्ला प्रशासन कार्यालय वा अन्य सम्बन्धित निकायलाई दिनु हो । विश्व बैंकले नेपाललाई सबैभन्दा संवेदनशीलको सूचीमा राखिसकेको अवस्थामा ज्इत् ले भूकम्प वरिपरिका क्षेत्रहरूलाई आफ्नो डिजिटल म्यापमा समावेश गरी त्यसलाई सर्वसाधारणदेखि सम्बन्धित निकायसम्म पुर्‍याउने काम थालिसकेको छ । तपाईं–हामीले पनि यो वेबसाइटमा गएर त्यस्तो कुनै ठाउँ छ जुन ओझेलमा परेको छ भने त्यसमा एउटा क्लिक गरे पुग्छ । तपाईंको एउटा क्लिकका आधारमा त्यो जानकारी ज्इत् ले आफ्ना म्यापमा रूपान्तरण गर्छ । यो अभियानअन्तर्गत अहिलेसम्म ३ हजार किलोमिटरभन्दा बढी सडक र १ लाखभन्दा बढी घरहरूको म्यापिङ भैसकेको छ ।

यसले राहत वितरण गर्ने ठाउँ पत्ता लगाउन सजिलो हुनेदेखि लिएर दुर्गम क्षेत्रसम्म पुग्ने सजिलो नक्सा पनि उपलब्ध गराएको छ । यदि तपार्इं पनि आफ्नो क्षेत्र वरिपरिका त्यस्ता अप्ठ्यारा ठाउँहरूका बारेमा जानकारी दिन चाहनुहुन्छ भने कृपया <http://mapgive.state.gov/>  मा गएर आफ्नो ठाउँ रोज्नुस् र क्लिक गर्नुहोस् । त्यसपछिको सबै काम ज्इत् म्यापिङ सिस्टमले गर्छ । अझै पनि काठमाडौं र वरिपरिका क्षेत्रहरूमा कम्पन महसुस भैरहेकाले यसले जनहितका लागि एउटा वेब पोस्ट नै जारी गरेको छ– ‘एक क्लिकमा भूकम्पपीडितको उद्घार’ ।

अहिले यो संस्थाले काठमाडौंभरि त्यस्ता थुप्रै स्वयंसेवकको माग गरेको छ, जसले आधा घण्टामा उद्घार प्रक्रियामा सहभागिता जनाउन सकून् । यसका लागि <http://www.fastcoexist.com/3045527/one-way-you-can-help-nepal-right-now-all-you-need-is-a-computer-and-a-little-time> मा क्लिक गर्न सकिन्छ ।

सरफेस प्रो–३

भोला महतो

एपलको आइप्याड र म्याकबुकको प्रतिस्पर्धी डिभाइसका रूपमा माइक्रोसफ्टको ‘सरफेस प्रो–३’ ट्याबलेट आउने भएको छ । ‘सरफेस प्रो–३’ ट्याबलेट भए पनि यसलाई सजिलै ल्यापटपमा परिणत गर्न सकिने माइक्रोसफ्टले जनाएको छ । ‘सरफेस प्रो–३’ मा १ सय २९ डलर (१२ हजार ९ सय रुपैयाँ) मूल्य पर्ने किबोर्ड जोडेपछि सजिलैसँग ल्यापटपमा परिणत हुनेछ । विन्डोज सिस्टममा आधारित १० दशमलव ८ इन्च डिस्प्ले रहेको सरफेस प्रो–३ ट्याबलेट विद्यार्थी र पर्यटनमा निस्किएका उपभोक्ताहरूका लागि विशेष ‘बजेट डिभाइस’ हुने कम्पनीले जनाएको छ ।

यसअघि सार्वजनिक भएको सरफेस प्रो ट्याबलेटभन्दा ‘सरफेस प्रो–३’ ट्याबलेट अझै सानो इन्टेल प्रोसेसर चिपयुक्त छ । यसमा अगाडि ३ दशमलव ५ मेगापिक्सेल र पछाडि ८ मेगापिक्सल क्षमताको क्यामेरा जडान गरिएको छ । यसको ब्याट्री १० घन्टासम्म चल्छ ।

दुई मोडलमा उपलब्ध ‘सरफेस प्रो–३’ को पहिलो मोडलको मूल्य ४ सय ९९ डलर छ भने दोस्रो मोडलको मूल्य ५ सय ९९ डलर छ । ‘सरफेस प्रो–३’ को वजन १.३७ एलबीएस र मोटाइ ८ दशमलव ७ मिलिमिटर छ । यसमा इन्टेल एटोम एक्स–७ प्रोसेर, २ जीबी ऱ्याम तथा ६४ जीबी स्टोरेज छ जुन माइक्रोसफ्टको विन्डोज ८.१ सिस्टमबाट चल्छ ।

तस्बिर र भिडियो स्टोर गर्न ...

असीमित तस्बिर र भिडियोका कारण स्पेसको समस्या भएकाहरूका लागि गुगलको फोटोज एप उपयोगी हुन सक्छ । गुगलले प्रत्येक वर्ष गर्ने गुगल डेभलपर्स कन्फ्रेन्स केही दिन पहिले सम्पन्न भयो । उक्त कन्फ्रेन्समा गुगल फोटोज नामक एप्सको घोषणा गरिएको हो । यसलाई एन्ड्रोइड र आइओएस दुवैमा प्रयोग गर्न सकिन्छ । यसमा नि:शुल्क रूपमा तस्बिर तथा भिडियो स्टोर गर्न सकिन्छ अनि ती तस्बिर र भिडियोहरू क्लाउडमा समेत सिधै स्टोर हुन्छन् । ती तस्बिर र भिडियो फुल रिजोल्युसनमा उपलब्ध हुन्छन् । यद्यपि यसको उच्चतम गुणस्तरको भने सीमितता हुन्छ । तस्बिर १६ मेगापिक्सेल र भिडियो १ हजार ८० पिक्सेलभन्दा बढी हुनुहुँदैन ।

गुगल डुडलमा नेपाल

गुगलले आफ्नो ‘डुडल’ मार्फत नेपालका भूकम्पपीडितहरूप्रति सहानुभूति व्यक्त गरेको छ । गत जेठ १५ गते नेपालको गणतन्त्र दिवसको अवसरमा कम्पनीले स्वयम्भू, स्तूपा र प्यागोडा शैलीका नेपालसम्बन्धी विभिन्न चित्र प्रस्तुत गर्दै श्रद्धाञ्जलीसमेत व्यक्त गरेको थियो । उक्त अवसरमा गणतन्त्र दिवसका अवसरमा शुभकामनासमेत प्रदान गरिएको थियो ।

शान्तिको प्रतिकका रूपमा रहेको नेपालमा हालै गएको विनाशकारी भूकम्पले क्षति पुर्‍याएको उल्लेख गर्दै गुगलले नेपाली जनताले यो अवस्थाबाट पार पाइरहेको बताएको छ भने नेपाली जनता प्रेरणाका धनी भएको जनाएको छ । सर्च इन्जिनका रूपमा लोकप्रिय गुगलले समय समयमा विभिन्न अवसर पारेर यस्ता डुडल निर्माण गर्छ ।