मंसिर २१, २०७६कस्तो बेलामा गर्ने ?
कुर्सी सूर्य नमस्कार गर्नका लागि सकेसम्म खाली पेट भएको हुनुपर्छ । कार्यालयका कर्मचारीहरूले खाना खाएको तीन घण्टापछि गर्नु उपयुक्त हुन्छ । यो योग गर्दा मिलेसम्म शान्त ठाउँको प्रयोग गर्नुपर्छ । योगको समयमा इलेक्ट्रोनिक सामानको प्रयोग गर्नु हुँदैन । यदि ढाडको नशा च्यापिएको अवस्था, गर्भवती, हर्नियाका रोगी तथा महिनावारी भएका बेला नगर्दा उत्तम हुन्छ ।
सूर्यलाई उपासना गर्ने हेतुले प्राचीन समयदेखि नै मानिसहरूले सूर्य नमस्कार गर्दै आइरहेको पाइन्छ । नेपालीहरूले मनाउने छठ पर्व यसैको एउटा उदाहरण हो ।विगतमा सूर्य नमस्कार गर्नुमा कुनै वैज्ञानिक कारण नभेटिए पनि मानिसहरूले सांस्कृतिक तथा धार्मिक दृष्टिकोणले कुर्सी सूर्य नमस्कार गर्दै आइरहेका थिए । समयको उतारचढावसँगै बिस्तारै हरेक कुराको विकास भएपछि विकसित देशहरूले सूर्य नमस्कारमा रिसर्च गर्न थाले । विभिन्न रिसर्चबाट सूर्य नमस्कारको सकारात्मक प्रभाव मानिसको शरीरमा पर्ने कारण भेटिएपछि यसलाई मानिसहरूले योग र व्यायाममार्फत पछ्याउन थालेको पाइन्छ ।
यद्यपि अहिलेको व्यस्त समयमा मानिसहरू फेरि बिस्तारै यो कुराबाट टाढा रहेका छन् । अहिलेको व्यस्त समयका कारण केवल आफ्नो काममा ध्यान दिने हुनाले मानिसहरू मानसिक तथा शारीरिक विभिन्न समस्याबाट ग्रसित भएका छन् । यस्तै व्यस्त मानिसहरू जो विशेष गरी कर्पोरेट सेक्टरमा काम गर्छन्, उनीहरूलाई मध्यनजर गरेर योग तथा पुनस्र्थापना विशेषज्ञ डा. विनोद घिमिरेले कुर्सी सूर्य नमस्कारको शैलीलाई अहिले प्रयोगमा ल्याएका छन् । यो शैलीबाट बुढ्यौली तथा शारीरिक रुपमा कठिन अभ्यास गर्न नसक्ने बिरामीहरूले पनि सूर्य नमस्कार गर्न सक्छन् ।
कार्यालयमा अधिक समय मानिसहरू कुर्सीमा बसेर बिताउँछन्, जसका कारण उनीहरू आँखा, घाँटी, कम्मर, हाडजोर्नीजस्ता रोगबाट पीडित भएका छन् । त्यसैले यस्ता रोगबाट बच्न तथा यसको प्रभावलाई कम गर्न कुर्सी योग उपयोगी हुने डा. घिमिरे बताउँछन् । कुर्सी सूर्य नमस्कारको १२ वटा आसन छन् । यो विधिबाट तनाव हटाउन सकिने तथा शरीरमा ताजापन ल्याउन सकिन्छ । कुर्सी योगको अवधारणा २० औं शताब्दीमा आइसके पनि त्यसको प्रयोग नभएका कारण कर्मचारीहरूलाई व्यायामका लागि यो आसन उपयुक्त हुने भएकाले पछिल्लो समय विभिन्न ठाउँहरूमा उनले यो आसन सिकाउँदै आइरहेका छन् ।
कुर्सी सूर्य नमस्कारका फाइदा :
यसको प्रयोगले शरीरका जोर्नीहरूमा लचकता बढाउन सहयोग गर्छ ।
कुर्सी योगले मानिसको तनाव हार्मोन (कोर्टिसोल) को मात्रा घटाई विश्राम प्रदान गर्छ ।
यसले मानिसलाई तन्दुरुस्त, निरोगी, तथा दिनभर ताजा महसुस गराउँछ ।
यो योगले रक्तसञ्चार सही ढंगले गराउने, पाचन क्रियामा सहयोग गर्ने काम गर्छ ।
चर्मरोग बाट बचाउँछ ।
कार्यालय तथा घरमा पनि कुर्सीको प्रयोग गरी योग गर्न सकिन्छ ।
पहिलो
कुर्सीमा बसेर दुवै हात जोडेर नमस्कार गर्ने ।
दोस्रो
लामो सास तान्दै दुवै हात टाउकोमाथि लैजाने ।
तेस्रो
सास छोड्दै अगाडि झुकेर दुवै हातले जमिन छुने प्रयास गर्ने ।
चौथो
दायाँ घुँडा खुम्च्याउँदै छातीमा जोड्ने, त्यसपछि दुवै हातले दायाँ घुँडाभन्दा मुनि समाई टाउको पछाडि लैजाने ।
पाँचौं
दायाँ घुँडा भुइँमा राखी बायाँतर्फ पनि त्यही काम दोहोर्याउने ।
छैटौं
दुवै हातले कुर्सीको भागलाई समाई दुवै खुट्टा अगाडि सीधा तन्काउने ।
सातौं
दुवै खुट्टा भुइँमा राखी दुवै हात टाउकोमाथि लगेर तन्काउने ।
आठौं
अगाडि झुकेर दुवै हातले जमिन छुने प्रयास गर्ने ।
नवौं
बायाँ घुँडालाई खुम्च्याउँदै छातीमा जोड्ने, त्यसपछि दुवै हातले बायाँ घुँडाभन्दा मुनि समाई टाउको पछाडि लैजाने ।
दसौं
दायाँ घुँडा खुम्च्याउँदै छातीमा जोड्ने, त्यसपछि दुवै हातले दायाँ घुँडाभन्दा मुनि समाई टाउको पछाडि लैजाने ।
एघारौं
दुवै खुट्टा भुइँमा राखी दुवै हात टाउको माथि लगेर तन्काउने ।
बाह्रौं
कुर्सीमा बसेर दुवै हात जोडेर नमस्कार गर्ने ।
प्रतिक्रिया
हाम्रो छनोट
