राजपरिवारको सम्भ्रान्त जीवनबाट स्वतन्त्र हुन चाहने धेरैले प्रेम सम्बन्धका कारण दरबारको सुखसयल त्यागेका छन् ।

बेलायती राजपरिवारलाई विश्वमा सर्वाधिक सम्मानित राजपरिवार मानिन्छ । राजपरिवारले पाउने सुख र आर्थिक सुविधा कहिलेकाहीँ व्यक्तिगत स्वतन्त्रताभन्दा कम रहेको उदाहरण बेलाबेलामा देखिने समेत गर्छ । पछिल्लो पटक त्यहाँका युवराज ह्यारी र उनकी श्रीमती मेगान मार्केलले ‘ड्युक अफ ससेक्स’ र ‘डचेज अफ ससेक्स’को उपाधि त्यागेर बेलायत र उत्तर अमेरिकामा स्वतन्त्र जीवनयापन गर्ने निर्णय गरे । उनीहरूले उक्त निर्णय लामो समय आपसी परामर्श गरेर गरेको बताए पनि यसले बेलायती राजपरिवारभित्रको कलहलाई बाहिर ल्याउन मद्दतसमेत गरेको छ । 

ह्यारी र मेगानको यो पछिल्लो निर्णयभन्दा अगाडि केही बेलायती राजपरिवारले पनि आफ्नो पद त्यागेका थिए भने अरू देशका राजपरिवारका सदस्यले पनि पद त्यागेका छन् । प्रेमिका, श्रीमती, आर्थिक हैसियत, स्वतन्त्रताजस्ता विषयलाई लिएर विश्वका धेरै राजपरिवारका सदस्यहरूले पदबी त्याग गरेको इतिहास रहे पनि हामीले केही उदाहरण यहाँ प्रस्तुत गरेका छौं । 

राजकुमारी डायना

बेलायती राजपरिवारकी सर्वाधिक चर्चित राजकुमारी डायनाले पनि ‘प्रिन्सेस अफ वेल्स’ को पदवी त्याग गरेकी थिइन् । बेलायती राजकुमार चाल्र्ससँग सन् १९८१ मा विवाह बन्धनमा बाँधिएकी डायनाले चाल्र्सबाट दुई छोरा विलियम र ह्यारीको जन्म दिएकी थिइन् । राजकुमार चाल्र्स अर्कै महिला केमिलासँग नजिक भएका सम्बन्धहरूको चर्चा आउन थालेपछि राजकुमारी डायनाको युवराजसँगको वैवाहिक सम्बन्ध बिग्रिएको थियो । मानवीय सहायता र जीवन रक्षाका विभिन्न संस्थासँग आबद्ध भएर काम गरेकी राजकुमारी डायनालाई त्यो बेलामा ‘जनताको राजकुमारी’ उपनाम पनि दिइएको थियो । डायनाले सन् १९९६ मा चाल्र्ससँग पारपाचुके गरेर सामान्य नागरिक सरहको जीवन बिताउने निर्णय गरेकी थिइन् । राज परिवारको पद त्याग गरेपछि उनको सम्बन्ध अरू पुरुषहरूसँग जोडिन गएको पनि थियो । सञ्चारकर्मीको विशेष चासोमा परिरहेकी डायनाको पेरिसको एक भूमिगत बाटोमा तीव्र गतिमा हुइँकिएको सवारी दुर्घटनामा परेर सन् १९९७ मा ३६ वर्षको उमेरमा निधन भएको थियो ।

अधिराजकुमार धीरेन्द्र

राजा महेन्द्रको कान्छो छोरा धीरेन्द्र वीरविक्रम शाहको विवाह राजा वीरेन्द्र वीरविक्रम शाहको कान्छी साली अर्थात् रानी ऐश्वर्यको कान्छी बहिनी प्रेक्ष्यासँग भएको थियो । अधिराजकुमार धीरेन्द्रको युवावस्था युवतीहरूप्रतिको आशक्ति र अवैध कारोबारमा बढी हुने गरेको थियो । राजपरिवारको आडमा उनले आफ्नो युवावस्थामा धेरै नै उदण्ड काम गरेका थिए, जसका कारण राजपरिवारको छवि पनि धमिलिँदै गएको थियो । विभिन्न महिलासँग विवाह गरेका धीरेन्द्रको पदवी भने विदेशी महिलासँग विवाह गरेपछि खोसिएको थियो । क्यानाडामा जन्मेकी बेलायती मोडल सुर्ले गुइनेलाई राजदबारमा ल्याउन थालेपछि रानी ऐश्वर्यले आफ्नो बहिनीको घर बिग्रिएको रिसमा अधिराजकुमारको पदवी खोस्न लगाएकी थिइन् । धीरेन्द्रको नारायणहिटी हत्याकाण्ड २०५८ सालमा हुँदा मृत्यु भएको थियो ।

एडवार्ड आठौं

बेलायती राजकुमारका रूपमा ‘राजकुमार एडवार्ड आठौं’ रहेका थिए । महारानी भिक्टोरियाका जेठो नाति एडवार्ड आठौंलाई ‘ड्युक अफ विण्डसोर’को उपाधिसमेत दिइएको थियो । उनले बेलायतको राजगद्दीमा छोटो समय मात्र राज गरे । राजकुमार रहेका बेला बेलायती राजपरिवारको पहिलो पाइलटसमेत रहेका एडवार्ड सन् १९३६ को जनवरी २० मा राजगद्दीमा बसेका थिए । पाइलट पेसामा रहने क्रममा उनको प्रेम अमेरिकामा दुई पटक पारपाचुके गरेकी महिला वालिस सिम्सनसँग भएको थियो । पारपाचुके गरेको महिलालाई साथै राख्ने वा राजगद्दी छोड्नुपर्ने दबाब राजप्रसादको कानुनले व्याख्या गरेपछि सोही वर्षको डिसेम्बर ११ तारिखमा एडवार्डले राजगद्दी त्यागेर सिम्सनसँग बाँकी जीवन बिताउने निर्णय गरेका थिए ।

आयाको मोरिया

जापानी राजपरिवारकी राजकुमारी आयाको मोरियाले सर्वसाधारणसँग विवाह गरेकै कारण राजपरिवारबाट पाएको पदवी परित्याग गरेकी थिइन् । नोरिहितो, राजकुमार ताकामादोकी कान्छी छोरीका रूपमा ‘राजकुमारी आयाको अफ ताकामादो’ को जन्म सन् १९९० मा भएको थियो । जोसाई युनिभर्सिटीबाट सामाजिक सेवामा स्नातक गरेकी आयाको भेट उनकै आमा हिसाको टोटोरी ‘प्रिन्सेस ताकामोदो’ ले केई मोरियाको परिवारसँग गराएकी थिइन् । केईको परिवार र हिसाको बीच पारिवारिक चिनजान समेत रहेको थियो । केई युनिभर्सिटीबाट ग्य्राजुएट मोरिया त्यो बेला एक पानीजहाज कम्पनीमा उपल्लो तहमै काम गर्थे । उनीहरूबीच भएको प्रेमले सन् २०१८ को अगस्टमा वैवाहिक रूप धारण गर्‍यो । जापानी राजपरम्पराअनुसार राजघरानाका सदस्यले सर्वसाधारणसँग विवाह गरेमा राजपरिवारको उत्तराधिकारी पद त्याग्नुपर्ने परम्पराअनुसार राजकुमारी आयाकोले सोही वर्षको अक्टुबरमा पदत्यागको घोषणा गरिन् ।

राजकुमार एण्ड्रयु

बेलायतकी महारानी एलिजावेथ द्वितीयकी माइलो छोरा राजकुमार एन्ड्रयुले पनि राजपरिवारको उपाधि त्याग गरेका थिए । राजकुमार एन्ड्रयु ‘ड्युक अफ योर्क’ राजगद्दीको दोस्रो उत्तराधिकारीका रूपमा रहेका थिए । उनी जलसेनाको उच्च तहमा बसेर काम गरिसकेका थिए भने फल्कल्यान्ड युद्धमा बेलायती सेनाको अग्र मोर्चामा समेत रहेका थिए । राजकुमार एन्ड्रयुले सन् १९८६ मा सराह फर्गुसनसँग विवाह गरेर सन् १९९६ मा अलग भएका थिए । सन् २०१९ मा उनी माथि यौन उत्पीडनको अभियोग लागेको थियो । अमेरिकामा यौनपेसामा कार्यरत महिला जेफ्री इप्सटेनविरुद्ध लागेको यौन अभियोगलाई बीबीसी टेलिभिजनले प्रसारण गरेपछि एन्ड्रयुले आफ्नो पदवी त्याग गरेको घोषणा गरेका थिए ।

राजकुमार फिलिप

बेलायती राजपरिवारकै महारानी एलिजावेथ द्वितीयका श्रीमान् राजकुमार फिलिपले पनि सन् २०१७ देखि आफ्नो राजपरिवारको कामबाट अवकाश लिएका छन् । ‘ड्युक अफ एडिनवरा’को उपाधि पाएका फिलिपले उमेर हदका कारण ९६ वर्षको उमेरमा अवकाशको घोषणा गरेका हुन् । विगत ७० वर्षदेखि बेलायती राजपरिवारको महत्त्वपूर्ण व्यक्तिका रूपमा काम गरेका फिलिप अहिले महारानी एलिजावेथसँगको सार्वजनिक समारोहमा मात्र देखा पर्ने गर्छन् ।

प्रिन्सेस मार्था लुइस

नर्वेका राजा हेराल्ड पाँचौं र रानी सोन्जाकी जेठी छोरी प्रिन्सेस मार्था लुइस रोलक्रमअनुसार राजगद्दीको उत्तराधिकारीमै पर्थिन् । लेखक तथा भ्युजल आर्टिष्ट एरी बेनसँग २००२ मा विवाह गरेकी मार्थाको वैवाहिक जीवन लामो समय भने चलेन । सन् २००७ मा पारपाचुके गरेकी मार्थाको अधिकांश समय व्यापार व्यवसायमा केन्द्रित हुन्थ्यो भने उनी थेरापिस्ट पनि थिइन् । पारपाचुकेपछि उनले आफैं थेरापिस्टको एक सेन्टर पनि सञ्चालन गरिन्, जसलाई उनले ‘एन्जल स्कुल’ नामकरण गरेकी थिइन् । यो स्कुल मृतात्माहरूसँग कुरा गर्ने काममा बढी केन्द्रित थियो । उनको यो कामको एकातर्फ विरोध हुन थालेपछि सन् २००२ मा उनको पदवी ‘रोयल हाइनेस’ लाई खोसिएको थियो । 

राजकुमारी ऐनी

बेलायती महारानी एलिजावेथ द्वितीयकी दोस्रो सन्तानका रूपमा जन्मिएकी एक्लो छोरी राजकुमारी एनीले पनि राजपरिवारको पदवी त्याग गरेर सामान्य जीवन बिताउने निर्णय गरेकी थिइन् । कल्याणकारी काममा बढी सक्रिय एनि ‘प्रिन्सेस रोयल’ २ सयभन्दा बढी अन्तर्राष्ट्रिय सामाजिक संस्थाहरूमा आबद्ध रहेकी छिन् । घोडचढीको राम्रो खेलाडीसमेत रहेकी एनीले घोडचढीको युरोपियन च्याम्पियनसिपमा सन् १९७१ मा स्वर्ण पदक जितेकी थिइन् । ओलम्पिक प्रतियोगितामा सहभागी हुने पहिलो राजपरिवारकी सदस्यसमेत एनी नै थिइन् । एनीले सन् १९७३ मा सेनाका क्याप्टेन मार्क फिलिपसँग विवाह गरेकी थिइन् । दुई सन्तान भएपछि एनि र फिलिपले सन् १९९२ मा पारपाचुके गरे । सोही वर्ष एनीले सेनाकै कमान्डर सर टिमोथी लाउरेन्ससँग दोस्रो विवाह गरिन् ।