• कभरस्टोरी
    • रिपोर्ट
    • टिप्पणी
    • वार्ता
  • जीवनशैली
    • विज्ञान प्रविधि
    • स्वास्थ्य
    • करिअर
    • घुमघाम
    • फेसन
  • मल्टिमिडिया
    • फोटोस्टोरी
    • भिडियो
    • पोडकास्ट
  • कला मनोरञ्जन
    • सिनेमा
    • सङ्गीत
    • साहित्य
    • थिएटर
    • ललितकला
    • सेलिब्रेटी
    • गसिप
  • खेलकुद
    • राष्ट्रिय
    • अन्तराष्ट्रिय
    • क्रिकेट
    • फुटबल
  • प्रोफाइल
    • वाह ! जिन्दगी
    • ती युवा
    • किशोर छँदा
    • स्मृति लेख
  • समाज
    • शिक्षा
    • संस्कृति
    • इतिहास
    • प्रवास
    • अन्तर्राष्ट्रिय
    • सहर
    • अर्थ
    • खानपिन
  • ब्लोअप
  • कभरस्टोरी(current)
    • रिपोर्ट
    • टिप्पणी
    • वार्ता
  • जीवनशैली(current)
    • विज्ञान प्रविधि
    • स्वास्थ्य
    • करिअर
    • घुमघाम
    • फेसन
  • मल्टिमिडिया(current)
    • फोटोस्टोरी
    • भिडियो
    • पोडकास्ट
  • कला मनोरञ्जन(current)
    • सिनेमा
    • सङ्गीत
    • साहित्य
    • थिएटर
    • ललितकला
    • सेलिब्रेटी
    • गसिप
  • खेलकुद(current)
    • राष्ट्रिय
    • अन्तराष्ट्रिय
    • क्रिकेट
    • फुटबल
  • प्रोफाइल(current)
    • वाह ! जिन्दगी
    • ती युवा
    • किशोर छँदा
    • स्मृति लेख
  • समाज(current)
    • शिक्षा
    • संस्कृति
    • इतिहास
    • प्रवास
    • अन्तर्राष्ट्रिय
    • सहर
    • अर्थ
    • खानपिन
  • ब्लोअप(current)
  • थप
    • अभिमत/विचार
    • अन्तरवार्ता
    • समाचार
    • कार्टुन
    • ब्लग
    • इपेपर
    • अर्काइभ
  1. होम
  2. अन्तरवार्ता
अन्तरवार्ता
अब परम्परागत शिक्षाको भविष्य छैन
  • फेसबुकमा शेर गरौ
  • ट्वीटरमा शेर गरौ
  • मेल गरौ

अश्विनी कोइराला

अब परम्परागत शिक्षाको भविष्य छैन
आश्विन २४, २०७१
प्लस टुका सबै विषयका नतिजा सार्वजनिक भएका छन् । नतिजासँगै विद्यार्थीहरू स्वदेश तथा विदेशका विश्वविद्यालयमा कसरी आफ्नो भविष्य सुरक्षित हुन्छ, कुन विषय पढ्ने भनेर चासो राख्न थालेका छन् । अभिभावकहरू पनि आफ्ना सन्तानको भविष्य सुरक्षित तुल्याउन विभिन्न कलेज तथा कन्सल्टेन्सीहरू धाउन थालेका छन् । आजको युगमा शिक्षा राम्रो व्यवसाय भएको छ । सबैजसो निजी कलेज राम्रा-राम्रा विषय समट्दै विद्यार्थीहरूलाई आकषिर्त गरिरहेका छन् । त्यस क्रममा सबै कलेजले आफ्नो शिक्षा उत्तम भन्ने सन्देश दिने भएकाले विद्यार्थी एवं अभिभावकहरू सही सूचनाबाट वञ्चित हुने गरेका छन् । यही समस्यामा केन्दि्रत रहेर साप्ताहिकले प्लस टुपछिको अवस्था, नेपालको समग्र शिक्षाको स्थिति एवं विद्यार्थीले जान्नुपर्ने न्युनतम कुराहरूका विषयमा १७ वर्ष उच्च शिक्षा सेवामा विताएका सुरेन्द्र पनेरुसँग लामो कुरा गरेको थियो । उद्योगपति वसन्त चौधरी अध्यक्ष रहेको नर्भिक बिजनेस कलेजका पि्रन्सिपल पनेरुले विद्यार्थी एवं अभिभावकहरूलाई केही गम्भीर सूचना दिने प्रयास गरेका छन् ।

तपाईंले लामो समय विभिन्न कलेजमा रहेर प्लस टु शिक्षाको व्यवस्थापन गर्नुभयो । यस आधारमा नेपालको प्लस टु शिक्षा मूल्यांकन कसरी गर्नुहुन्छ ?

मेरो अध्ययनको दायराका आधारमा म नेपालको प्लस टु शिक्षालाई आजको समयको निकै राम्रो मोडालिटी मान्छु । यसको आधार के हो भने नेपालबाट प्लस टु सकेर वाषिर्क हजारौं विद्यार्थी भारत, अस्ट्रेलिया, अमेरिका, बेलायतजस्ता देश पुग्छन् । त्यहाँका कुनै पनि कलेजमा यहाँ राम्रो अंक ल्याएका विद्यार्थीले समस्या भोग्नुपरेको छैन । भारतमा त आफ्नै केही राज्यका विद्यार्थीलाई भन्दा नेपाली विद्यार्थीलाई भर्नामा प्राथमिकता दिइएको देखिन्छ । भारतका कतिपय कलेजले जागिरको ग्यारेन्टी दिएर अध्ययन गराउँछन् । यस्तो अवस्थामा पनि नेपाली विद्यार्थी छानिएका छन् । त्यसको एउटा ठूलो कारण के हो भने नेपाली विद्यार्थीहरूको अंग्रेजी भारतका कतिपय राज्यबाट उत्तीर्ण हुने विद्यार्थीको भन्दा राम्रो छ । नेपाली निजी स्कुल कलेजले गरेको मेहननतको फल देखिएको छ ।

प्लस टु उत्तीर्ण भएपछि विदेश अध्ययन गर्न जाने चलन छ । प्लस टु शिक्षा राम्रो हुने कारण त्योभन्दा माथिको शिक्षाको स्तर नराम्रो भएर हो ?

त्रिभुवन विश्वविद्यालयसँग सम्बन्धन लिएका कलेजहरू राम्रा छन् । एमबीबीएस, इन्जिनियरिङजस्ता विषयमा भर्ना हुनै गाह्रो छ । यो आकर्षण पढाइ राम्रो र शुल्क थोरै भएकाले हो । निजी क्षेत्रका कलेजमा पनि शुल्क केही बढी भए पनि एमबीबीएस, बीबीए, बीएच एम, सिएमआइटी तथा बिईजस्ता विषयको पढाइ राम्रो छ । तैपनि विश्वविद्यालयमा हुने राजनीतिक नियुक्ति, विभिन्न किसिमका भ्रष्टाचार तथा समयमा नतिजा प्रकाशन नहुने समस्याले विद्यार्थीहरूलाई भनेजस्तो सेवा दिन सकिँदैन, जबकि विदेशमा शिक्षालाई राजनीतिबाट मुक्त राखिएको छ । जुन क्षेत्र राजनीतिबाट मुक्त हुन्छ, भ्रष्टाचार स्वतः कम हुन्छ । अभिभावक तथा विद्यार्थीहरू सस्तो शुल्कमा पढ्न पाइयोस्, क्यालेन्डरअनुसार नै नतिजा सार्वजनिक होस्, एक वर्षको कोर्स सकिन १८ महिना नलागोस् भन्ने चाहन्छन्, जुन नेपालको सन्दर्भमा धेरै गाह्रो छ । यही कमजोरी देखाएर एजुकेसन कन्सल्ट्यान्टहरूले अध्ययनका लागि विदेश जान प्रोत्साहित गर्छन् । त्यसबाट कन्सल्ट्यान्टहरूले पैसा कमाउँछन् । नेपाली विद्यार्थी विदेश जानुमा यस्ता विभिन्न स्वार्थले काम गरेको छ ।

वर्षमा कति विद्यार्थी अध्ययनका लागि विदेश जान्छन् ? केही अध्ययन गर्नुभएको छ ?

मैले अघिल्लो वर्ष कति विद्यार्थी विदेश गए भन्ने कुराको तथ्याङ्क खोजी गरेको थिएँ । एउटा बैंकसँग मिलेर गरेको अध्ययनअनुसार २०७० सालमा करिब ३५ हजार विद्यार्थी अध्ययनका लागि विदेश गएको देखियो । उनीहरूका लागि करिब डेढ अर्ब रुपैयाँ विदेश पठाइयो । भारत गएका कतिपय विद्यार्थीको तथ्यांक पाइँदैन । जे होस्, प्रत्येक वर्ष ३५ हजार विद्यार्थी तथा डेढ अर्ब रुपैयाँ विदेश पुग्ने गरेको छ ।

यो संख्या प्रत्येक वर्ष घटिरहेको वा बढिरहेको छ कि स्थिर छ ?

नेपालमा जुन विषयमा उत्कृष्ट पढाइ हुन्छ, ती विषयमा सिट बढ्न सकेको छैन । जबकि हरेक वर्ष भविष्यमा रोजगारी पाइने विषय पढ्न चाहने विद्यार्थीहरूको संख्या बढिरहेको छ । यसबाट पनि विद्यार्थीहरू बिदेसिने संख्या बढिरहेको अनुमान गर्न सकिन्छ । कतिपय विद्यार्थी विदेश जाने चाहना राखेरै प्लस टु पढिरहेका छन् भने कोहीचाहिँ बाध्यताले विदेश पढ्न गैरहेका छन् ।

यत्रो रकमका साथै विद्यार्थीहरू अध्ययनकै लागि बिदेसिएका छन्, तपाईंहरूजस्ता कलेज सञ्चालकले उनीहरूलाई रोक्ने प्रयास गर्नुभएजस्तो लाग्दैन, किन होला ?

नेपालमा भएका कलेजहरू पनि बन्द भैरहेका छन् । नेपाल यस्तो देश हो, जहाँ महिनामा ४ वटा कलेजको किनबेच हुने गरेको छ । प्लस टुमाथि पढाउने कुनै त्यस्तो संस्था छैन, जसको म्यानेजमेन्ट १० वर्षभन्दा पुरानो होस् । नामका लागि कलेज खोल्ने र चलाउन नसकेपछि पार्टनर खोज्ने वा बेच्ने चलनले संस्कृतिकै रूप लिएको छ । जुन कलेज आफ्नै खुट्टामा उभिन सकेको छैन, उसले विद्यार्थीलाई विदेश जानबाट रोक्न के भूमिका निर्वाह गर्न सक्छ र ? मेरो विचारमा विश्वविद्यालयको प्राज्ञिक इकाइले नेपालमा कुन-कुन विषय राम्रोसँग पढाउन सकिन्छ, त्यसको सिफरिस गर्ने तथा नयाँ टिमलाई त्यससम्बन्धी कलेज खोल्न लगाउने काम गर्नुपर्छ । कलेज भनेको कुनै सामान्य उद्योगजस्तो होइन, यो लामो समय सोच विचार गरेर अघि बढ्नुपर्ने सामाजिक उत्तरदायित्वसहितको व्यवसाय हो । यसका लागि लामो सोच राख्नुपर्छ, जुन हामीसँग छैन ।

प्रत्येक वर्ष लाखौं विद्यार्थी एसएलसी र प्लस टु उत्तीर्ण हुन्छन्, तीमध्ये उच्च शिक्षा लिने विद्यार्थीहरूको अवस्था कस्तो छ ?

वर्षमा करिब ४ लाख विद्यार्थी एसएलसी पास हुन्छन्, तीमध्ये ३ लाख मात्र प्लस टु भर्ना भएको पाइन्छ । बाँकी विद्यार्थी घरको आर्थिक समस्याले कमाउन विदेश जान्छन् वा स्वदेशमै सामान्य जागिर खान थाल्छन् । भर्ना भएका ३ लाखमध्ये करिब ३३ प्रतिशत प्लस टु उत्तीर्ण हुन्छन् । फेल हुनेहरू फेरि स्वदेश वा विदेशमा सामान्य जागिर खान थाल्छन् । वाषिर्क १ लाख विद्यार्थी प्लस टुभन्दा माथि पढ्न थाल्छन् । तीमध्ये ३५ हजार विदेश गएको देखिन्छ । बाँकी ६५ हजार विद्यार्थीमध्ये कतिपयले माथिल्लो कक्षा पढ्दा पढ्दै छाड्छन् । विदेश जानेहरूमध्ये पनि सबैले आफ्नो अध्ययन पूरा गर्दैनन् । जागिर खादै पढ्नुपर्ने बाध्यता तथा भनेजस्तो जागीर नपाउने अवस्थाले पनि अध्ययन पुरा हुन नपाएको देखिन्छ ।

यसबाट के बुझिन्छ भने हामीलाई उच्च शिक्षाभन्दा पनि कृषि, उद्योग अथवा कुनै सीपमूलक शिक्षाको अवस्था छ ।

हो, चाहे एसएलसी पास हुनुहोस्, चाहे प्लस टु वा त्योभन्दा माथि, जहाँ पुगे पनि हामीलाई टेक्निकल शिक्षा नै चाहिएको छ । जसले यस्ता विषय रोजेका छन्, दुःख गरेर भए पनि त्यसलाई पूरा गरेका छन् । डाक्टर, इन्जिनियर, पारामेडिकलजस्ता विषयमा रोजगारीको ग्यारेन्टी भएकाले यस्ता विषय अध्ययन गर्नेहरूले बीचैमा अध्ययन छाडेको पाइँदैन । म्यानेजमेन्टमा पनि राम्रा विद्यार्थीले बेलैमा अध्ययन सकेर स्वदेश तथा विदेशमा जागिर पाएकै छन्, जसको अध्ययन सामान्य छ, सीपमूलक विषय पढेको छैन, त्यस्ता व्यक्तिले शिक्षित भए पनि जागिर पाउँदैनन् । यसको अर्थ यो होइन कि बजारमा जागिर छैन । बजारमा धेरै मानिस चाहिएको छ तर उद्योगपति, व्यापारीले जस्ता म्यानपावर चाहन्छन्, त्यस्ता स्किल मेनपावर भेटिँदैनन् । यसको अर्थ क्याम्पसले दिने शिक्षा र बजारको माग फरक छ ।

किन यस्तो भएको होला ?

कलेजहरू रिजल्ट ओरिएन्टेड छन् । पढायो, पास गरायो, उनीहरूको दायित्व सकियो । जबकि उनीहरूको दायित्व आफ्ना विद्यार्थी बजारमा काम गर्न सक्ने भए कि भएनन्, जागिर पाए कि पाएनन् । व्यापार, उद्योग गर्न चाहने युवाहरूले उद्योग-व्यापार स्थापित गर्न सके कि सकेनन् भन्ने कुरामा चासो राख्नुपर्ने पनि हो ।

नेपालमा अहिले म्यानेजम्ोन्ट पढ्ने विद्यार्थीको संख्या ठूलो छ, किन होला ?

साइन्समा स्कोप छ तर डाक्टर, इन्जिनियर पढाउन सक्ने क्षमताका अभिभावक थोरै छन् भने त्यस्ता इन्टिच्युट पनि कमै छन् । जबकि म्यानेजमेन्ट पढ्न धेरै पैसा लाग्दैन, देश-विदेशमा त्यसले सजिलै स्वीकृति पाउँछ । थोरै भए पनि जागिर पाइने सम्भावना हुन्छ ।

नेपालजस्तो कृषि प्रधान मुलुकमा कृषि विषय पढ्ने विद्यार्थी धेरै हुनुपर्ने होइन र ? उद्योग वा खाद्य प्रविधिजस्ता विषयमा पनि निकै कम कलेज छन् । यसको कारण के हो ?

कृषि क्याम्पस खोल्न कलेजसँग कम्तीमा २७ बिघा जग्गा हुनुपर्ने सरकारी नीति छ । बीउबिजन, नयाँ बालीका लागि वैज्ञानिकजस्ता अन्य खर्च पनि धेरै छन् । जग्गा धेरै महँगो भएकाले यस्तो कलेज खोल्न निजी क्षेत्र अगाडि नआएको हो । अन्य प्राविधिक कलेज खोल्न पनि त्यस्तै कडा प्रावधान राखिएका छन् । यस्ता काम सरकारबाहेक अरूले सक्दैनन् । निजी क्षेत्रका लागि सबैभन्दा सजिलो विषय भनेको म्यानेजमेन्ट नै हो । विद्यार्थीको आकर्षण पनि कृषिमा भन्दा म्यानेजमेन्टमै बढी देखिन्छ । सरकारी नीति एवं विद्यार्थीको रुचिका कारण हामीले नयाँ विषयमा प्रगति गर्न नसकेका हौं ।

संसार धेरै अघि बढिसकेको छ, शिक्षामा विविधता आइसकेको छ । नेपालीहरू भने पुरानै शिक्षा पद्धतिमा अल्भिmरहेका छन् । कस्तो लाग्छ ?

अब परम्परागत शिक्षाको भविष्य छैन । अहिले मानविकी विषय पढ्ने विद्यार्थी घटिरहेका छन् । नयाँ विषयमा विद्यार्थीहरूको चाप बढ्दो छ । आफूले चाहेको विषय पढ्न नपाएको अवस्थामा घर-जग्गा बेचेर भए पनि विदेश जाने चलन बढेको छ । नेपालका म्यानेजमेन्ट कलेजहरूले पनि नयाँ-नयाँ स्किमका साथ कलेज सञ्चालन गरिरहेका छन् । यसरी हेर्दा म सधैं यसैगरी कलेज चलाउँछु भन्नेहरू विस्तारै फेजआउट हुन्छन् ।

यस्तो अवस्थामा तपाईंहरूले फेरी नयाँ कलेज खोल्नुभएको छ । यति धेरै म्यानेजमेन्ट कलेज हुँदाहुँदै नर्भिक बिजनेस कलेज किन खोल्नुपर्‍यो ?

नेपालमा इज्जतका लागि शिक्षामा लगानी गरिएको पाइन्छ । वसन्त चौधरी उद्योगपति भएका कारण इज्जतका लागि पनि राम्रो कलेज खोलौं भन्ने चाहना भयो होला । तैपनि ठूला उद्योगपतिले कलेज खोलेपछि यसबाट उत्पादन भएका विद्यार्थीले बाहिर रोजगारी खोज्नु नपरोस्, क्षमताअनुसार चौधरी ग्रुपमै काम पाऊन् भन्ने उद्देश्य राखेर मैले योजना बनाएको छु । कलेजले शिक्षा मात्र होइन, रोजगारीको अवसर पनि सिर्जना गर्नुपर्छ भनेर यो योजना लागू गरिएको हो ।

प्रतिक्रिया
हाम्रो छनोट
कोभिड–१९ को जोखिम मुल्यांकन गर्ने बिधि (कोभिरा) सार्वजनिक
गर्भवती वा सुत्केरीको स्वास्थ्यमा समस्या देखिए के गर्ने ?
निर्मातासँग कलाकारको गुनासोः काम गराउने, अनि हराउने ?
राइडरलाई रोजीरोटीकै समस्या
सधैँ सडकमा
सम्बन्धित
अन्तरवार्ता
दलितमाथि हुने विभेदविरुद्ध गैरदलित पनि बोल्न आवश्यक छ

प्रकृति दाहाल

वैशाख ८, २०७७

अन्तरवार्ता
‘मौलिकता भएका गीत आउनै छाडे’

राजाराम पौडेल

वैशाख ८, २०७७

अन्तरवार्ता
‘अन्त्येष्टीको भिडियो जुम गरिगरि खिच्नु कस्तो मानवीयता हो ?’

अनिल यादव

वैशाख ८, २०७७

अन्तरवार्ता
नयाँ सुरुवात गर्ने चरणमा छु : राजेश हमाल

अनिल यादव

वैशाख ८, २०७७

कभरस्टोरी

  • रिपोर्ट
  • टिप्पणी
  • वार्ता

जीवनशैली

  • विज्ञान प्रविधि
  • स्वास्थ्य
  • करिअर
  • घुमघाम
  • फेसन

मल्टिमिडिया

  • फोटोस्टोरी
  • भिडियो
  • पोडकास्ट

कला मनोरञ्जन

  • सिनेमा
  • सङ्गीत
  • साहित्य
  • थिएटर
  • ललितकला
  • सेलिब्रेटी
  • गसिप

खेलकुद

  • राष्ट्रिय
  • अन्तराष्ट्रिय
  • क्रिकेट
  • फुटबल

प्रोफाइल

  • वाह ! जिन्दगी
  • ती युवा
  • किशोर छँदा
  • स्मृति लेख

समाज

  • शिक्षा
  • संस्कृति
  • इतिहास
  • प्रवास
  • अन्तर्राष्ट्रिय
  • सहर
  • अर्थ
  • खानपिन

थप

  • ब्लोअप
  • अभिमत/विचार
  • अन्तरवार्ता
  • समाचार
  • कार्टुन
  • ब्लग
  • इपेपर
  • अर्काइभ

हामीलाई खोज्नुहोस्

हाम्रा अन्य प्रकाशनहरु

  • ekantipur
  • Kantipur TV
  • Radio Kantipur
  • The Kathmandu Post
  • Nepal
  • Nari

विज्ञापन

छापामा विज्ञापन गर्न यहाँ सम्पर्क गर्नुहोला»

Copyright © Saptahik