चलचित्र भन्नेबित्तिकै मनोरन्जन बुझिन्छ । मनोरन्जनका लागि हास्यरसलाई महत्त्वपूर्ण पाटो मानिन्छ । विगत १ सय वर्षभन्दा बढी समयदेखि मानिसहरूलाई मनोरन्जन दिंदै आएको बलिउड चलचित्र उद्योगले हास्यरसको बिंडो पनि थाम्दै आएको छ । पहिलो बलिउड चलचित्र सार्वजनिक भएको झन्डै ४० वर्षपछि मात्र बलिउडमा पहिलो हास्यरसले युक्त चलचित्र निर्माण भएको थियो । अमिय चक्रवर्तीले निर्देशन गरेको तथा मदनमोहनको संगीतको देख कबिरा रोया हास्यरसमा निर्माण गरिएको पहिलो बलिउड चलचित्र मानिन्छ । सन् १९५७ मा सार्वजनिक भएको उक्त चलचित्र प्रेमको खोजीमा रहेका तीन जना साथीहरूको कथामा आधारित थियो । 

देख कबिरा रोयापछि सन् १९५८ मा महान् गायक किशोरकुमारले आफ्नै कथा, पटकथा, संगीत तथा निर्देशनमा चलचित्र चल्तीका नाम गाडी निर्माण गरे । खासमा बलिउडमा हास्य चलचित्रको जग यही चलचित्रमार्फत् बसेको थियो । यो चलचित्र प्रदर्शन भएको झन्डै १० वर्षपछि प्रदर्शनमा आएको पडोसनलाई बलिउडले निर्माण गरेको अहिलेसम्मकै उत्कृष्ट हास्य चलचित्र मानिन्छ । किशोरकुमार, सुनिल दत्त तथा सायरा बानोले मुख्य भूमिका निर्वाह गरेको पडोसन अहिलेका हास्य चलचित्रका लागि पनि मुख्य आधार मानिंदै आएको छ । यो लिजेन्ड्री चलचित्रले नै भारतीय दर्शकहरूमा हास्यरसको स्वाद बसाएको थियो । त्यसयता लगभग हरेक वर्षजसो एक–दुईवटा हास्य चलचिक्र बन्ने त्रम चल्यो । यस्ता हास्य चलचित्रमा नयाँपन ल्याउने काम निर्देशक ऋषिकेश मुखर्जीले गरे । 

सन् १९७५ मा प्रदर्शित मुखर्जीको चुपके चुपकेलाई शिष्ट शैलीको उत्कृष्ट हास्य उत्कृष्ट चलचित्र मानिन्छ । धर्मेन्द्र, अमिताभ बच्चन, जया भादुडी, शर्मिला टैगोर जस्ता कलाकारले अभिनय गरेको यो चलचित्र सौम्य हास्यका लागि अझै पनि हेरिन्छ । ऋषिकेश मुखर्जीको यो परम्परा गोलमाल, अंगुर जस्ता चलचित्र हुँदै अघि बढेको थियो । हिन्दी चलचित्रमा हास्यरसको अर्को परम्परा सुरु गर्ने श्रेय साई परान्जपेलाई जान्छ । मध्यमवर्गीय भारतीय परिवारको समस्यालाई हास्यरसको चास्नीमा डुबाएर प्रस्तुत गर्ने परान्जपेले सन् १९८१ मा निर्माण गरेको रोमान्टिक कमेडी चस्मे बद्दु यो विधाको अर्को लिजेन्ड्री चलचित्र हो । 

उता सत्तरीको दशकमा हिन्दी चलचित्रमा एक्सन नायकका रुपमा उदाएका अमिताभ बच्चन खासमा हास्य चरित्र निर्वाह गर्न रुचाउँछन् । चलचित्रमा आफ्नो एंग्री यंग म्यानको छविका विपरीत बच्चनले थुप्रै चलचित्रमा हास्यरस प्रस्तुत गरेका छन् जसमा सत्ते पे सत्ता, शराबी तथा नमकहलाल सबैभन्दा अगाडि छन् । मुख्य नायकले नै कमेडियनको भूमिका निर्वाह गर्ने अभिताभ बच्चनको यो परम्परालाई पछि गोबिन्दाले पछ्याए । निर्देशक डेबिड धवनसँग गोविन्दाको जोडीले जोडी नम्बर १ देखि कुली नम्बर १ सम्म दर्जनौं हास्य चलचित्र दियो । ती चलचित्रले आफ्नो समयका खुंखार खलनायक शक्ति कपुरलाई पनि हास्य कलाकारमा परिवर्तन गरिदियो । 

यसैगरी पछिल्लो पुस्तामा आमिर खानले हास्यरसलाई जीवन्त राख्ने प्रयत्न गरेका छन् । उनको अन्दाज अपना अपना, ईश्क, थ्री इडियट, पिके जस्ता चलचित्रलाई समीक्षकहरूले हास्य चलचित्रकै श्रेणीमा राखेका छन् । आमिर खानलाई पछ्याउनेमा अक्षयकुमार अगाडि छन् । मानिसहरू उनका पछिल्ला चलचित्र हेराफेरी, फिर हेराफेरी, प्याड म्यान, हे बेबी, भुलभुलैया आदि चलचित्र हास्यरसकै लागि दोहोर्‍याई तेहोर्‍याई हेर्न बाध्य भए । 

मुख्य धाराका अभिनेताहरूमध्ये हास्यरसको चलचित्रमा अभिनय गर्ने कलाकारमा संजय दत्त, अनिल कपुर, सलमान खानजस्ता कलाकार पनि अग्रपंक्तिमै आउँछन् । संजय दत्तको मुन्ना भाई सिरिजका चलचित्र, अनिल कपुरको नो इन्ट्री, वेलकमजस्ता चलचित्र, अजय देवगणको हाउसफुल र गोलमाल सिरिजका चलचित्र पनि हास्यरसकै लागि पटक–पटक हेरिन्छ ।

चरित्र भूमिकाका उस्तादहरू

प्रारम्भमा हिन्दी चलचित्रमा मुख्य कलाकारहरूले कमेडी गर्न हिचकिचाएको अवस्थामा त्यस्ता चलचित्रका निर्देशकहरूले हास्य कलाकारका लागि छुट्टै भूमिका लेख्न लगाउँथे । त्यस्ता भूमिकामा देखिने ती हास्य कलाकारले कालान्तरमा हिन्दी चलचित्रको हास्य विधालाई निकै धनी बनाए जसमा सबैभन्दा अगाडि जोनी वाकर छन् ।

कुनै बेला हिन्दी चलचित्रलाई सफल बनाउनमा जोनी वाकरको भूमिका अपरिहार्य मानिन्थ्यो । जोनी वाकरको यो परम्परालाई कालान्तरमा मेहमुद, असरानी, जगदिप, कादर खान, जोनी लिभर, परेश रावल, राकेश वेदी, राजपाल यादव जस्ता कलाकारले अघि बढाए । अहिले हिन्दी चलचित्रमा मुख्य अभिनेताहरूले नै हास्य अभिनय गर्न थालेपछि यस्ता सहायक कलाकारहरूको भूमिका गौण हुँदै गएको छ ।