विश्व क्रिकेटमा कुनै टिमको प्रदर्शन नाटकीय ढंगले खस्कियो भने प्राय: केन्याको उदाहरण दिने गरिन्छ । भन्ने गरिन्छ, ‘केन्याली क्रिकेटको जस्तो हालत कसैको नहोस् ।’ कुनै समय केन्यालाई विश्व क्रिकेटमा उदाउँदो देश मानिएको थियो । बंगलादेश अहिलेको स्थितिमा नभएका बेला केन्याकै दबदबा चल्थ्यो । यसैक्रममा उसले सन् १९९६ को वान डे विश्वकपको सेमिफाइनल यात्रा पनि तय गरेको थियो । 

तर, चर्को क्रिकेट राजनीतिक र कमजोर घरेलु ढाँचाका कारण केन्याली क्रिकेट यति नराम्रोसँग खस्कन थाल्यो कि केही वर्षमा यसको विश्व क्रिकेटमा लगभग अस्तित्व नै रहेन । अहिले क्रिकेटमा बंगलादेशले चमत्कारी प्रगति गरिरहँदा केन्या भने बल्लतल्ल फेरि माथि उठ्ने प्रयास गर्दैछ । भर्खरै भएको इस्टर्न रिजन प्रतियोगितामा नेपालको अत्यन्त खराब प्रदर्शनपछि नेपाली क्रिकेट समर्थकले भन्न थालेका छन्, ‘हाम्रो स्थिति केन्याको जस्तो नहोस् ।’

 नेपाली क्रिकेटको राजनीति अझै उस्तै खराब छ । नेपाली टिमभित्र पनि फुट र टकरावको स्थिति तयार भइसकेको छ । नेपाली क्रिकेटमा आएको खराब स्थितिलाई थाइल्यान्डमा भएको उक्त प्रतियोगिताले प्रमाणित गरिदिएको छ । एसियाकप छनोटका रुपमा रहेको उक्त प्रतियोगिता सुरु हुनुअघि नेपाल नै उपाधिका लागि सबैभन्दा बलियो प्रत्यासी थियो । हङकङ, सिंगापुर, मलेसिया र थाइल्यान्ड सम्मिलित प्रतियोगिता नेपालले नै जित्नु पर्ने हो, तर त्यस्तो भएन । 

प्रतियोगिताका क्रममा नेपाली लेग स्पिनर सन्दीप लामिछानेले ट्वान्टी–२० क्रिकेटमा आफ्नो सय विकेटको व्यक्तिगत उपलब्धि त हात पारे, तर टिमको प्रदर्शन भने ‘हातमा लाग्यो शून्य’ भयो । आफ्नो अन्तिम लिग खेल अगाडि नै नेपाल प्रतियोगिताबाट बाहिरिसकेको थियो । यसरी फेरि एकपल्ट एसियाकप खेल्ने नेपालको सपना टुटेको छ । यो पीडाले नेपाली क्रिकेटलाई लामो समय सताउने निश्चित छ ।

नेपालको प्रशिक्षक रहेका उमेश पटवालले राजीनामा दिएपछि बैंककमा टिमको जिम्मा पाएका थिए, जगत टमाटाले । आप््mनो पारिश्रमिकमा चर्को कर लागेपछि चित्त बुझाउन नसकेका पटवालको प्रदर्शनलाई लिएर अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेट काउन्सिल (आईसीसी) समेत खुसी थिएन भनिन्छ । उनकै कारण नेपाली क्रिकेटको स्तर खस्केको समेत आरोप लागेको छ । 

उनी बिना नेपालको टिम जिम्मा लिने निर्विकल्प उम्मेदार रहेका टमाटाले प्रतियोगिताको अन्त्यमा कडा प्रतिक्रिया दिए । उनको दाबी थियो, ‘नेपाली खेलाडी टिमको जर्सी लगाउनसमेत योग्य देखिएनन् ।’ आफ्नो देशका लागि खेलिरहँदा नेपाली खेलाडीले गर्वानुभूत गर्न नसकेको उनको आरोप थियो । उनले हाकाहाकी भने, ‘आफ्नो देशका लागि खेलिरहेका खेलाडीले जिम्मेवारी महसुस गर्नै पर्छ ।’

प्रतियोगिताको पहिलो खेलमा नेपाल मलेसियासँग २२ रनले पराजित भयो । दशकभन्दा बढी समयपछि मलेसियाविरुद्ध कुनै पनि स्तरको क्रिकेटमा नेपाल पराजित भएको थिएन । लगत्तै भएको हङकङविरुद्धको खेलमा पनि नेपालको प्रदर्शन उत्तिकै नाजुक रह्यो । जहाँ नेपाल ४३ रनले पराजित भयो । प्रतियोगिताकै कमजोर थाइल्यान्डविरुद्ध नेपाल नौ विकेटले विजयी त भयो, तर त्यसको कुनै पनि अर्थ रहेन । सिंगापुरविरुद्धको नेपालको अन्तिम खेल वास आउट नै भयो ।

एक्कासी नेपाली क्रिकेटको स्तर यसरी खस्किएको होइन । नेपाली टिमको प्रदर्शन ओरालो लाग्न थालेको धेरै भयो । ट्वान्टी–२० विश्वकपको छनोटमा पटवालले सबैभन्दा पहिले नेपाली टिमको जिम्मेवारी औपचारिक रूपमा सम्हाल्दै गर्दा भनेका थिए, ‘आफ्नो पहिलो उद्देश्य नेपाललाई विश्वकपमा छनोट गराउनु हो ।’ तर, नेपाल सफल भएन । त्यसपछि उनको अर्को प्रतिक्रिया आयो, ‘सायद नेपाली क्रिकेटको स्तर नै विश्वकप छनोट हुने खालको थिएन ।

अहिले नेपाली टिमका कप्तान हुन्, ज्ञानेन्द्र मल्ल । क्यानमा चुनावबाट नयाँ नेतृत्व आएपछि कप्तान पारस खड्काले राजीनामा दिएका थिए । अहिले उनी खेलाडीको भूमिकामा भने कायम छन् । खड्काले नेतृत्व छाडेयता नेपाली टिमको प्रदर्शनमा नाटकीय रुपमा कमजोरी देखा पर्न थालेको हो । थाइल्यान्डबाट फर्केपछि उनले नेपाली क्रिकेट समर्थकसामु माफी पनि मागे । उनी पनि मान्छन्, ‘अहिले नेपाली क्रिकेटमा नैराश्यताको स्थिति छ ।’

उनले भनेका छन्, ‘कहाँनिर के गलत भइरहेको छ, त्यसको उत्तर मसँग पनि छैन । कसैलाई दोष दिने ठाउँ पनि छैन ।’ घरेलु क्रिकेटमा बढीभन्दा बढी ट्वान्टी–२० क्रिकेट भएका कारण वान डे क्रिकेटमा नेपालको प्रदर्शन खराब भएको आरोप थियो । अहिले त ट्वान्टी–२० क्रिकेटमै पनि नेपालको प्रदर्शन निकै खराव हुन थालेको छ । थाइल्यान्डमा नेपालले ६ वर्षयता सबैभन्दा खराब खेलेको थियो, क्रिकेटको कान्छो स्वरूपमा । 

अहिलेका कप्तान ज्ञानेन्द्र र उनको समूहसँग सन्दीपको सम्बन्ध राम्रो नभएका कारण पनि क्रिकेटमा समस्या बढिरहेको छ । थाइल्यान्डमा खराब प्रदर्शनपछि सन्दीपले पनि ‘नेपाली क्रिकटमा राम्रो हुन नसकेको’ बताएका थिए । उनको तर्क थियो, ‘अब सबै एकै स्थानमा बसेर समाधान निकाल्नु पर्छ ।’ पछि उनले आफ्नो भनाइको गलत अर्थ लगाइएको बताएका थिए ।

अब क्यानले गम्भीर निर्णय गर्नुपर्ने स्थिति आएको छ । पारसकै शब्दमा ‘अब क्यानले के गर्नेछ, त्यो हेर्नुपर्ने छ ।’ त्यसमाथि यसै साताबाट सुरु हुने एभरेस्ट प्रिमियर लिग पनि रद्द भइसकेको छ, कोरोना भाइरसको डरले । यसले पनि नेपाली क्रिकेटलाई अझ ठूलो धक्का दिएको छ । सायद यो प्रतियोगिता भएको भए नेपाली क्रिकेटबाट केही राम्रो सन्देश जाने थियो । तर जे नहुनु थियो, भइसक्यो । अब नेपाली क्रिकेटको स्तरोन्नतिका लागि गम्भीर चिन्तनको खाँचो छ ।