साप्ताहिक संवाददाता
ओलम्पिक यस्तो साझा खेलकुद प्रतियोगिता हो, जहाँ विश्वका सबै देशका खेलाडी समान हैसियतमा सहभागी हुन पाउँछन्, तर प्रतियोगिता सुरु भएको १ सय २४ वर्षमा केही खेललाई भने जति प्रयास गरे पनि सहभागी गराउन सकिएको छैन । केही खेलले प्रतियोगितामा सहभागी हुने अवसर पाए पनि निरन्तरता पाउन सकेनन् भने अन्तर्राष्ट्रिय ओलम्पिक कमिटीबाट मान्यताप्राप्त केही खेल पनि प्रतियोगितामा सहभागी हुन पाएका छैनन् । विभिन्न कारण ओलम्पिक प्रतियोगितामा ओझेल परेका वा पारिएका खेलहरू :
क्रिकेट
१ सय २० वर्षअघि फ्रान्सको पेरिसमा भएको ओलम्पिक प्रतियोगितामा क्रिकेट खेललाई पहिलो पटक समावेश गरिएको थियो । उक्त प्रतियोगितामा ब्रिटेन र फ्रान्सले मात्र सहभागिता जनाएका थिए । त्यसपछि अहिलेसम्म क्रिकेटले ओलम्पिकमा स्थान पाएको छैन । अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेट काउन्सिलले सन् २०२४ मा हुने ओलम्पिकमा क्रिकेटलाई सहभागी गराउन प्रयास गरिरहेको छ । तर, बीसीसीआईसँगको मतभेदका कारण टुंगिएको छैन ।
फुटसल
इन्डोर फुटबलका रूपमा चिनिने फुटसललाई पनि ओलम्पिकमा सहभागी गराउन धेरै प्रयास भयो । सन् १९८९ मा पहिलो पटक फुटसलको पुरुष विश्वकप आयोजना भएको थियो भने सन् २०१० देखि महिलाको विश्वकप फुटसल हुन थाल्यो । तर, यो खेलले अझै ओलम्पिक प्रतियोगितामा प्रवेश पाएको छैन । फिफाले सन् २०१६ मा रियो डि जेनेरियोले आयोजना गरेको ओलम्पिक प्रतियोगितामा यो खेललाई समावेश गर्न धेरै दबाब दिएको थियो, तर सफल भए । सन् २०२४ मा हुने ओलम्पिकमा फुटसललाई सहभागी गराउन थप दबाब दिने तयारी भएको जनाइएको छ ।
ब्रिज
तासको पत्तीमार्फत खेलिने ब्रिज खेलले पनि ओलम्पिकमा स्थान पाउन निकै प्रयास गर्यो । सन् १९९५ मा अन्तर्राष्ट्रिय ओलम्पिक कमिटीमार्फत खेलकुदको मान्यता पाएपछि ब्रिजलाई यस वर्ष जापानमा हुने ओलम्पिक प्रतियोगितामा सहभागी गराउन निकै प्रयास भयो, तर सफल भएन ।
मोटरस्पोर्ट्स
मोटरस्पोर्ट्स विश्वको लोकप्रिय खेलको सूचीमा पर्छ । सन् १९०० मा पेरिसमा आयोजना भएको ओलम्पिक प्रतियोगितामा मोटरस्पोर्ट्सलाई प्रदर्शन खेलका रूपमा राखिएको थियो । पछि यो खेल फर्मुला वान स्पोर्ट्सका रूपमा विश्वमा सर्वाधिक पुरस्कार राशि भएको प्रतियोगितामा देखा पर्न थाल्यो । अहिले पनि विश्वमा मोटरस्पोटर््सका धेरै प्रतियोगिता आयोजना हुने गरेका छन् । मोटरस्पोटर््सले ओलम्पिक प्रतियोगितामा सहभागी हुने धेरै पटक प्रयास गरेको थियो । तर, ओलम्पिक कमिटीका तत्कालीन अध्यक्ष ज्याकुस रोग्सले ‘ओलम्पिक खेलकुद भनेको खेलाडीहरूको क्षमता र कुशलता मापन गर्ने प्रतियोगिता हो, वस्तुहरूको क्षमता नाप्ने होइन’ भन्दै अस्वीकार गरेका थिए ।
चेस
सन् १९२० मा अन्तर्राष्ट्रिय ओलम्पिक कमिटीले खेलका रूपमा मान्यता दिएपछि सन् १९२४ मा पेरिसमा भएको ओलम्पिक प्रतियोगितामा चेसलाई सहभागी गराउने योजना बनाइएको थियो । त्यतिबेला खेलाडी छनोटको मापदण्ड बनाउने विषयमा विवाद भएपछि चेस ओलम्पिक प्रतियोगितामा सहभागी हुन पाएन । अहिले विश्वका १ सय ४० देशमा विभिन्न किसिमका प्रतियोगिता भइरहेको यो खेललाई विश्व चेस फेडेरेसनले ओलम्पिकको मान्यताअनुसार पनि प्रतियोगिता गरिरहेको छ । तर, चेसले अझै ओलम्पिकमा समावेश हुने मौका भने पाएको छैन ।
फुटबल
अमेरिकन फुटबलको नामले चर्चामा रहेको यो खेलले सन् १९०४ मा अमेरिकाको सेन्ट लुइस र सन् १९३२ मा लस एन्जल्सले आयोजना गरेको ओलम्पिक प्रतियोगितामा प्रदर्शन खेलका रूपमा सहभागी हुने मौका पाएको थियो । अमेरिकामा अत्यधिक लोकप्रिय यो खेललाई अहिले आईएफएफले वल्र्ड च्याम्पियनसिपको पनि आयोजना गर्दै आएको छ । यसपटक टोकियोमा आयोजना हुन लागेको ओलम्पिक प्रतियोगितामा समावेश गरिने नयाँ खेलहरूमा यो खेललाई पनि समावेश गर्नुपर्छ भनेर आवेदन परेको थियो, तर पनि यसपटकको ओलम्पिक प्रतियोगितामा यो खेल छनोटमा पर्न सकेन ।
बीच सकर
ओलम्पिक प्रतियोगितामा बीच भलिबलले मान्यता पाएपछि बीच सकरले पनि मान्यता पाउनुपर्ने आवाज उठ्यो । सन् २०११ मा फिफाका तत्कालीन अध्यक्ष सेप ब्लाटरले सन् २०१६ मा ब्राजिलको रियो सहरमा भएको ओलम्पिकमा बीच सकरलाई समावेश गर्न अनुरोध गरेका थिए । तर, उनको अनुरोधलाई ओलम्पिक कमिटीले अहिलेसम्म सुनवाइ गरेको छैन ।
उसु
चीनको मूल खेलका रूपमा रहेको उसुले पनि अझैसम्म ओलम्पिक खेलकुद प्रतियोगितामा समावेश हुन पाएको छैन । ओलम्पिक प्रतियोगितामा उसु खेलले प्रदर्शन खेलका रूपमा समावेश हुने मौका भने सन् १९३६ मा बर्लिनामा आयोजना भएको प्रतियोगितामै पाएको थियो । तत्कालीन जर्मनीका चान्सलर हिटलरको अनुरोधमा उसुलाई उक्त खेलमा समावेश गरिएको थियो । त्यसपछि सन् २००८ मा चीनको बेइजिङमा भएको ओलम्पिक प्रतियोगितामा यो खेललाई समावेश गर्ने भरमग्दुर प्रयास भएको थियो । आईओसीको बैठकले उसुलाई समावेश नगरे पनि चीनको संस्कृतिका रूपमा मानिने यो खेललाई समानान्तर रूपमा पहिलो पटक आयोजना गरिएको थियो, तर उक्त प्रतियोगितालाई आईओसीले भने ओलम्पिक पदकका रूपमा मान्यता दिएन ।
डान्सस्पोस्पोर्ट
डान्सस्पोर्टसँग सम्बन्धित केही खेल : रिदमिक जिम्न्यास्टिक, आर्टिस्टिक स्विमिङले ओलम्पिक प्रतियोगितामा सहभागिता गर्न पाएको धेरै वर्ष भइसक्यो । सन् १९९७ मा महासंघ गठन भएपछि डान्सस्पोर्टले ओलम्पिकमा सहभागी हुन व्यापक प्रयास गर्यो, तर यो खेलका लागि अझै ओलम्पिकको ढोका खुलेको छैन ।
बोलिङ
सन् १९८८ मा दक्षिण कोरियाको सिओल सहरमा आयोजना भएको ओलम्पिक प्रतियोगितामा बोलिङलाई पहिलो पटक प्रदर्शन खेलका रूपमा समावेश गरिएको थियो । प्रदर्शन खेलमा समावेश गरेपछि पछिल्लो पटक आयोजना हुने ओलम्पिक प्रतियोगितामा निरन्तरता पाउने सम्भावना बढी हुने देखिन्छ, तर बोलिङको हकमा त्यो भएन । सन् २०१६ को ओलम्पिक प्रतियोगितामा पनि समावेश गराउन वल्र्ड बोलिङले प्रयास गरेको थियो । यसमा सफल हुन नसकेपछि आगामी ओलम्पिकमा प्रवेश पाउन फेरि प्रयास गर्यो । आगामी ओलम्पिकमा समावेश गरिने ५ खेलको सूचीमा बोलिङ पर्न सकेन । जसका कारण बोलिङको ओलम्पिक अभियान अझै सुरु हुन सकेको छैन ।
कबड्डी
दक्षिण एसियाली क्षेत्रमा लोकप्रिय कबड्डी खेलले ओलम्पिक प्रतियोगितामा अझै सहभागिता जनाउन पाएको छैन । सन् १९३६ मा बर्लिनमा आयोजना भएको १० औं ओलम्पिक प्रतियोगितामा कबड्डीले प्रदर्शन खेलका रूपमा सहभागी हुने मौका पाएको थियो । अहिले कबड्डीको विश्वकप प्रतियोगिता आयोजना भएपनि ओलम्पिकमा स्थान पाउन सकेको छैन ।
स्केटबोर्डिङ
युवाहरूको अत्यधिक आकर्षण रहेको स्केटबोर्डिङले पनि अहिलेसम्म ओलम्पिक प्रतियोगितामा समावेश हुने मौका पाएको छैन । सन् २०२० मा टोकियोले आयोजना गर्ने ओलम्पिक प्रतियोगितामा समावेश गरिने ५ नयाँ खेलमा स्केटबोर्डिङले पहिलो पटक स्थान पक्का गर्न सफल भएको छ । यो खेलले समावेश हुने मौका पाएपछि ओलम्पिक प्रतियोगितातर्फ अर्को युवा वर्गको आकर्षण हुने अनुमान गरिएको छ ।
कराँते
एक अनुमानअनुसार अहिले विश्वमा कराँते खेल्नेको संख्या १० करोड छ भने १ करोड प्रतियोगी खेलाडी छन् । यो खेलको विश्वमा १ सय ८५ वटा महासंघ र प्रत्येक महिनाजसो २ हजारभन्दा बढी प्रतियोगिता हुने गर्छ । यो खेलले पनि अहिलेसम्म ओलम्पिक प्रतियोगितामा सहभागिता जनाउन पाएको छैन । यसपटक जापानको टोकियो सहरमा आयोजना हुन लागेको ओलम्पिक प्रतियोगितामा समावेश गरिएका ५ खेलमा यसले स्थान पाउन सफल भएको छ । यो ओलम्पिकमा कराँतेको काता र कुमुतेमा ८ स्पर्धा हुने भएको छन् ।