खेल र खेलाडी भनिएपछि ठ्याक्कै जोडिएर आउने गर्छ, प्रतियोगिता । खेलाडी कस्ता छन् भनेर नाप्ने एउटै औजार प्रतियोगिता न हो । प्रतियोगिताका लागि अभ्यास त चाहिने नै भयो । त्यसैले खेलाडीको दैनिकीको सबैभन्दा ठूलो विशेषता र महत्त्वपूर्ण पक्ष भनेकै अभ्यास हो । निरन्तर कडा अभ्यासले नै खेलाडीलाई निखार्ने गर्छ र त्यही अभ्यासका बेला बटुलेको अनुभव तथा कौशलताले नै त हो, प्रतियोगिता गर्ने प्रदर्शनको आधार । 

कोरोना भाइरस संक्रमणका कारण हाम्रा नेपाली खेलाडीको दैनिकी पनि फेरिएको छ, यसअघि कहिले पनि नचिताउने गरेर । देशमा लागू रहेको लकडाउनका कारण खेलाडी पनि घरमै सीमित भएका छन् । उनीहरूको नियमित रूपमा रंगशाला अथवा अन्य कुनै खेल स्थलमा जाने र अभ्यास गर्ने दैनिक अहिले छैन, त्यो त सम्भव नै रहेन् । त्यो अर्थमा नेपाली खेलाडी नियमित अभ्यास गर्न नपाएको पनि एक महिना छुन लागेको छ । 

खेलाडीलाई चिन्ता यसैमा हो । अभ्यास भएन भने फेरि पुरानै लयमा आउन खेलाडीलाई निकै लामो समय लाग्छ । अभ्यास भएन् भने खेलाडीले आफ्नै कौशलता पनि गुमाउने हुन्छ । यही डर हो, नेपाली खेलाडीको । तर, यस्तो विषम परिस्थितिमा पनि नेपाली खेलाडीले एउटा नागरिक हुनुको अर्थ बिर्सेनन् र घरमै रहे, सामाजिक दूरी कामय राखे । त्यति मात्र होइन, उनीहरूले सामाजिक सञ्जालको मदतबाट समाजलाई जाकरुक गर्न पनि बिर्सेनन् । 

नेपाली एथलेटिक्सकी सदाबहार खेलाडी हुन्, कान्छीमाया कोजु । लक डाउन सुरु भएलगत्तै उनी फेसबुकमा कोरोना भाइरस संक्रमणबारे जनचेतना जगाउन प्रस्तुत भइन्, त्यो पनि परम्परागत हाकुपटासीमा । उनी भक्तपुरकी हुन् र त्यो वेशभूषा भक्तपुरकै मौलिक थियो । उनले प्रयोग गरेको भाषा थियो, नेपाल भाषा । आफ्नो मातृभाषाको मदतले उनले विशेषत: भक्तपुर केन्द्रित भएर छरेको सन्देशलाई धेरैले मन पराए । त्यसको प्रभाव पनि राम्रै रह्यो । 

कान्छी आफैंका लागि पनि अभ्यासका लागि बाहिर जाने स्थिति थिएन्, त्यसैले उनी घरमै रहिन् र घरमै सम्भवत: सामान्य अभ्यासमा व्यस्त रहिन् । खासमा यो काम गर्ने उनी एक्ला खेलाडी पनि होइनन । पूरा विश्वमै खेलाडीले लकडाउन र सामाजिक दूरीको स्थितिमा आफूलाई घरमै सीमित राखे र घरमै अभ्यासको क्रमलाई आफू अनुकूल कायम राखे । धेरैले यसको भिडियो सामाजिक सञ्जालमा सेयर पनि गरे । नेपाली खेलाडी पनि यसमा पछाडि परेनन् । 

पछिल्लो १३ औं दक्षिण एसियाली खेलकुदमा सबैभन्दा सफल दुई खेलाडी हुन्, कराँतेका अनु अधिकारी र मनडे श्रेष्ठ । अनु त लकडाउन सुरु हुन अगाडि ओलम्पिक्स छनोटको तयारीमा थिइन् । त्यसैले खुबै व्यस्त थिइन्, मन लगाएर अभ्यास गरिरहेकी थिइन् । तर, यो सबै रोकिएको छ । अब छनोट पनि कहिले हुने हो, त्यो टुंगो छैन । तर, पनि उनको मुख्य उद्देश्य भनेको आफ्नो फिट्नेसलाई गुमाउन नदिने हो, त्यसैले उनी त्यसमै केन्द्रित रहिन् । 

उनी स्नातकोत्तर परीक्षाको तयारीमा पनि थिइन् । त्यसैले उनले आफ्नो अध्ययनलाई निरन्तरता दिइन । त्योभन्दा पनि ठूले उनी आफ्नो परिवारसँग खुबै रमाइलो मानेर बिताइरहेकी छिन् । नेपाली खेलकुदकै सबैभन्दा भलाद्मी र मिलनसार अनुका लागि परिवारलाई पर्याप्त समय दिन सक्नु पनि ठूलै उपलब्धि भएको छ । अझ भान्छाघरमा सहयोग गर्न पाएकोमा पनि उनी दंग छिन् । उनी भन्छिन्, ‘आफूलाई फिट राख्न मैले मेडिटेसनको पनि सहयोग लिइरहेकी छु ।’

मनडेले पनि सामाजिक सञ्जालमार्फत आफ्ना शुभचिन्तक सबैलाई कोरोना भाइरसको संक्रमणबाट बच्न सचेत हुन अनुरोध गरे । आफूलाई भने लकडाउनको यो समयमा फिट राख्न नै व्यस्त राखे । एक प्रकारले भन्ने हो भने उनी सेल्फ ट्ेरनिङमा केन्द्रित रहे, अर्थात् उनको रोजाइ रह्यो, स्व: अभ्यास । खासमा खेलाडीले गर्ने नै त्यही त हो । उनले पनि लकडाउनको पूर्ण पालनामा खुसी व्यक्त गरे र परिवारसँग धेरैभन्दा धेरै समय दिन पाएकोमा खुसी रहे । 

उनी जस्तै पछिल्लो दक्षिण एसियाली खेलकुदमा दुई स्वर्ण जित्ने खेलाडी हुन्, तेक्वान्दोकी आयषा शाक्य । दीपक विष्ट र उनको जोडी त नेपाली खेलकुदमै दुर्लभ छ । उनीहरूले पनि लकडाउनको पूर्ण पालना गर्ने काम मात्र गरेनन्, सामाजिक सञ्जालको माध्यमबाट कोरोना भाइरसको संक्रमणबाट कसरी बच्ने भनेर सन्दे पनि दिए । उनीहरूले संयुक्त रूपमा दिएको सन्देशको सार थियो, घरमै रह्यौं, सचेत रह्यौं, अनि स्वथ्य पनि रहौं । 

त्यही दक्षिण एसियाली खेलकुदमा नेपालका लागि पदक जितेर उत्कृष्ट प्रदर्शन गर्ने धेरै खेलाडीले आम नेपालीलाई सचेत हुने सन्देश दिनमा पटक्कै कन्ज्युसाइँ गरेनन् । चाहे, त्यसमा नेपाली क्रिकेट टिमका कप्तान ज्ञानेन्द्र मल्ल होस, अथवा बास्केटलको राष्ट्रिय टिमका कप्तानद्वय सदीश श्रेष्ठ र सदीना श्रेष्ठ । उनीहरू सबैले केही न केही घरायसी काम गरेर आफूलाई व्यस्त राखे । यसले एकातर्फ कहिल्यै पर्याप्त समय दिएन भनेर गुनासो गर्ने परिवार पनि खुसी थियो । 

लकडाउन अगाडि सबैभन्दा बढी ब्यस्त हुने खेलाडीमा एक थिए, लिग विजेता मछिन्द्र क्लबका कप्तान विराज महर्जन । उनी लगातार चार/पाँच महिनादेखि मैदानमा ब्यस्त थिए । लकडाउनका कारण उनकै भाषामा उनी एकाएक फुर्सदिला बने । यो समयमा उनले के गरे त ? उनी खासमा आराम गरिरहेका छन् । लगातार फुटबल खेलेर एक प्रकारले उनी थाकेका थिए, त्यसैले आरामका लागि उनले निकै उपयोगी समय पाएका छन् । 

नेपाली खेलकुदका सबैभन्दा ठूला स्टार पारस खड्काले पनि कोरोना भाइरसको संक्रमण रोक्नका लागि सन्देश दिनबाट आफूलाई रोक्न सकेनन् । उनको सन्देश पनि उही थियो, घरमै रह्यौं, सचेत रहौं । उनी जस्तै नेपाली क्रिकेटका धेरै खेलाडी घरमै रहे र सक्दो आफूलाई शारीरिक रूपमा कुनै न कुनै रूपमा सक्रिय राख्न व्यस्त रहे । सबैको चिन्ता आफ्नो लय गुम्ला भन्नेमै थियो । तर, सबैले के कामना गर्न बिर्सेनन् भने नेपाली खेलकुदलाई मन पराउनेदेखि आम नेपाली सबै यो विषम परिस्थितिमा सकुशल र स्वस्थ्य रहौं, यो नै सबथोक हो ।