देवदहको बुद्ध सामुदायिक वनमा कुहिएको धोत्रो काठलाई आकृति दिइरहेका मूर्तिकार राजु पिठाकोटे निकै खुसी थिए । प्रकृतिप्रेमी मूर्तिकार पिठाकोटे आमाको प्रतीक काठमा कुँद्दै थिए । आमा संसारमै सबैभन्दा प्यारो भएको भन्दै काठलाई आमाको आकृति दिन पाउँदा धेरै खुसी लागेको उनको तर्क छ । ‘यहाँ आउने प्रत्येक व्यक्तिले यो मूर्तिमा बस्दा आमाको गर्भमै बसेको आभास गर्नेछन ।’– उनले भने । एउटा सानो बालक आमाको गर्भमा रहँदा निर्मल अनि शान्त हुन्छ त्यसरी नै यहाँ आउने पर्यटकहरूले आमाको यो काखमा बस्दा अनुभूति गर्ने उनले बताए । एकैछिन भए पनि व्यक्तिमा भएका नकारात्मक सोच छोडेर सकारात्मक सोचमा लाग्न उत्प्रेरणा मिलोस् भन्ने सोचका साथ यो मूर्ति बनाएको उनको दाबी छ । ‘एउटा राजा, देवताको मूर्ति कुनै कालमा तोडिन सक्छ ।’– उनले भने तर आमाप्रति सबैको आदरसम्मान हुने भएकाले पनि यो थिममा रहेर चित्र कोरेको उनले बताए । 

कपिलवस्तुबाट माइत आउने क्रममा लुम्बिनी वनमा सिद्धार्थ गौतम बुद्ध जन्मदाको भाव प्रकट हुने मूर्ति बनाउने अर्का मूर्तिकार पनि निकै खुशी भेटिए । करीब साढे ५ फिट अग्लो काठको मुढालाई कलाकार लालकाजी लामाले यन्त्रहरू प्रयोग गरी काट्दै छिल्दै बुद्ध र बुद्धकी आमा मायादेवीको स्वरूप दिएका छन् । काठमा मूर्ति कुँद्नु पुरानो कला–संस्कृति भएको कुरा बताउँदै लामाले यसमा धेरै मेहनत लाग्ने जानकारी दिए । बुद्धको मावली र ससुराली देवदहको विकासमा कला क्षेत्रबाट थोरै भए पनि सहयोग गर्ने लक्ष्यसहित यो कार्यक्रम सञ्चालन गरिएको उनले बताए । बुद्ध र शान्तिको थिममा रहेर मूर्ति बनाउने काम भएको उनले जानकारी दिए । 

पूर्वपश्चिम राजमार्गको देवदह, खैरेनी चोकबाट करिब ३ किलोमिटर उत्तर शान्त र मनोरम बुद्ध सामुदायिक वन क्षेत्रमा कलाकारहरूले ती सिर्जना गरेका थिए । दैनिक अवलोकनका लागि विद्यार्थी तथा कलाप्रेमीहरूको समेत भीड रहयो । ड्रिम देवदह युनिटी फर चेन्जको आयोजना तथा नेपाल ललितकला प्रज्ञा प्रतिष्ठानको प्राविधिक सहयोगमा रुपन्देहीको देवदहमा प्राचीन देवदह राष्ट्रिय काष्ठकला कार्यशाला सम्पन्न गरिएको हो । कार्यशालामा प्रतिष्ठानका मूर्तिकारहरूले बुद्धकालीन १७ वटा फरक–फरक भावका मूर्ति तयार गरेका छन । कार्यशालामा एक जना महिलासहित अन्य पुरुष मूर्तिकारले अधिकांश अर्धमूर्त, केही मूर्त र थोरै अमूर्त मूर्ति निर्माण गरेका छन । 

कार्यशालामा आमा मायादेवीको काखमा बसेका बुद्धको मूर्ति कुँदेका ललितकला प्रज्ञा प्रतिष्ठानका प्राज्ञ यमबहादुर थापाले आफूहरूले इतिहासलाई फेरि ब्युँझाउने काम गरेको बताए । यो काम देवदह क्षेत्रको पर्यटन विकासमा सहयोगी सिद्ध हुने उनको दाबी छ । दाउराका रूपमा प्रयोग हुने काठबाट आर्कषक शैलीका मूर्ति बनाएर अमुल्य पारिएको उनको दाबी छ । ‘बुद्धकालीन महत्व झल्काउने धेरै महत्वपूर्ण मूर्ति बनेका छन् । अब यसको संरक्षणमा ध्यान दिनुपर्छ ।’– उनले आग्रह गरे ।

कार्यशालामा तयार पारिएका काठका मूर्तिलाई बुद्ध सामुदायिक वन क्षेत्रमै गौतम बुद्ध राष्ट्रिय उद्यान निर्माण गरी पर्यटकिय अध्ययन केन्द्रका रूपमा विकास गर्ने सामुदायिक वनका अध्यक्ष टेक बहादुर थापाले बताए । ड्रिम देवदहका अभियन्ता संयोजक सिद्धिचरण भट्टराईले मानिसहरूको आस्था विश्वास, संस्कृति र प्राचीन सभ्यतालाई जोड्ने गरि भव्य पार्क बनाउने योजना रहेको जानकारी दिए । स्थानीय स्तरबाट कार्यशालाका लागि पर्याप्त सहयोग मिलेको भन्दै उनले बुद्ध र देवदहको इतिहासलाई खोजेर लुम्बिनी आउने पर्यटकलाई देवदहसम्म आउने वातावरण सिर्जना गर्न जरुरी रहेको कुरा पनि बताए ।

ललितकला प्रज्ञा–प्रतिष्ठानका तर्फबाट प्राज्ञहरू गोविन्द चौधरी बुद्ध शान्तिको प्रतीक भएको भन्दै कार्यशालामा बनेका अधिकांश मूर्ति शान्ति दर्साउने र सकारात्मक शैलीका भएकोमा खुसी व्यक्त गरे । 

प्रतिष्ठानका प्राज्ञहरूको अगुवाईमा यसअघि हेटौंडाको सहिद पार्कमा सहिद स्मारक, बुटवलको हिलपार्क काठमाडौंमा युद्ध स्मारकलगायत ९ वटा राष्ट्रिय कला कार्यशाला सम्पन्न भैसकेका छन् ।