• कभरस्टोरी
    • रिपोर्ट
    • टिप्पणी
    • वार्ता
  • जीवनशैली
    • विज्ञान प्रविधि
    • स्वास्थ्य
    • करिअर
    • घुमघाम
    • फेसन
  • मल्टिमिडिया
    • फोटोस्टोरी
    • भिडियो
    • पोडकास्ट
  • कला मनोरञ्जन
    • सिनेमा
    • सङ्गीत
    • साहित्य
    • थिएटर
    • ललितकला
    • सेलिब्रेटी
    • गसिप
  • खेलकुद
    • राष्ट्रिय
    • अन्तराष्ट्रिय
    • क्रिकेट
    • फुटबल
  • प्रोफाइल
    • वाह ! जिन्दगी
    • ती युवा
    • किशोर छँदा
    • स्मृति लेख
  • समाज
    • शिक्षा
    • संस्कृति
    • इतिहास
    • प्रवास
    • अन्तर्राष्ट्रिय
    • सहर
    • अर्थ
    • खानपिन
  • ब्लोअप
  • कभरस्टोरी(current)
    • रिपोर्ट
    • टिप्पणी
    • वार्ता
  • जीवनशैली(current)
    • विज्ञान प्रविधि
    • स्वास्थ्य
    • करिअर
    • घुमघाम
    • फेसन
  • मल्टिमिडिया(current)
    • फोटोस्टोरी
    • भिडियो
    • पोडकास्ट
  • कला मनोरञ्जन(current)
    • सिनेमा
    • सङ्गीत
    • साहित्य
    • थिएटर
    • ललितकला
    • सेलिब्रेटी
    • गसिप
  • खेलकुद(current)
    • राष्ट्रिय
    • अन्तराष्ट्रिय
    • क्रिकेट
    • फुटबल
  • प्रोफाइल(current)
    • वाह ! जिन्दगी
    • ती युवा
    • किशोर छँदा
    • स्मृति लेख
  • समाज(current)
    • शिक्षा
    • संस्कृति
    • इतिहास
    • प्रवास
    • अन्तर्राष्ट्रिय
    • सहर
    • अर्थ
    • खानपिन
  • ब्लोअप(current)
  • थप
    • अभिमत/विचार
    • अन्तरवार्ता
    • समाचार
    • कार्टुन
    • ब्लग
    • इपेपर
    • अर्काइभ
  1. होम
  2. जीवनशैली
  3. घुमघाम
घुमघाम
दुलाहा राजा
  • फेसबुकमा शेर गरौ
  • ट्वीटरमा शेर गरौ
  • मेल गरौ

संजीवन महर्जन

दुलाहा राजा
भाद्र ३, २०७२

नेपालको इतिहासमा राजा जयस्थिति मल्लको विशिष्ट स्थान छ । यद्यपि उनी जसरी राजा भए त्यो प्रक्रियामा इतिहासकारहरू एकमत छैनन् । भक्तपुरमा प्रचलित लोकगाथा अनुसार जयस्थिति मल्ल आफ्नी महारानी राजल्ल देवीका दासजस्ता थिए । 

इतिहासकार बाबुराम आचार्यका अनुसार जयस्थिति मल्ल सिंजा साम्राज्यका शासक क्राचल्लका माहिला छोरा श्रीचल्लका जेठा छोरा थिए । सिंजाबाट उनलाई भक्तपुरको राजपाट सुम्पने सर्तमा राजकुमारी राजल्ल देवीकी दुलाहाका रूपमा भक्तपुर ल्याइएको थियो । त्यतिबेला स्थिति मल्ल मात्र नाम भएका जयस्थिति मल्लको उमेर १३-१४ वर्ष र राजल्ल देवीको उमेर ९-१० वर्ष मात्र थियो । आजभोलि पनि सिंजा अर्थात् कणर्ाली क्षेत्रका तन्नेरीलाई काठमाडौंमा असभ्य वा पाखेको संज्ञा दिनेहरूको कुनै कमी छैन । आजभन्दा झन्डै ७ सय वर्षअघि भक्तपुरकी राजकुमारीले स्थिति मल्ललाई राम्रो नजरले हेेरेको कुरामा इतिहासकारहरू विश्वास गर्दैनन् । यद्यपि स्थिति मल्ल राजकीय रूपमा चलाख युवक थिए । 

आफ्नी श्रीमतीको बेवास्ताका बावजुद पनि स्थिति मल्लले त्यतिबेला भक्तपुरबाट शासन गरिरहेका आफ्ना समवयी जयार्जुन मल्ललाई सघाउने नाममा छलकपटपूर्ण सहयोग गर्न थाले । केही वर्षसम्म राजकीय संगत गरेपछि वि.सं. १४३३ मा स्थिति मल्लले जयार्जुन मल्ललाई सत्ताच्युत गरेर आफैंलाई नेपाल मण्डलको शासक घोषित गरे । 

त्यतिबेला काठमाडौं उपत्यकाको समाज सामाजिक रूपमा अव्यवस्थित र छिन्नभिन्न थियो । सिंजाको व्यवस्थित वर्गीय समाजलाई चिनेका स्थिति मल्लले उपत्यकामा पनि त्यस्तै थिति बसाल्न सबैभन्दा पहिले कान्यकुब्जबाट कीर्तिनाथ उपाध्याय, मिथिलाञ्चलबाट रघुनाथ र रामनाथ झा तथा कुमाउबाट श्रीनाथ र महिनाथ भट्टलाई काठमाडौं बोलाएर मानव न्यायशास्त्र नामक ग्रन्थ रचना गर्न लगाए । त्यसपछि उनले सोही पुस्तकअनुरुप काठमाडौंको समाजलाई मानिसले गर्ने कामअनुसार ६४ जातिमा विभाजन गरेर उनीहरूको कामसमेत विभाजन गरे । उपत्यकाको जमिनको गुणस्तरअनुसार त्यसलाई ४ भागमा वर्गीकरण गरे । त्यसैगरी उपत्यकामा सहर, गल्ली, चोक र गाउँहरूको क्षेत्र तथा गुण निर्धारण गरेर कामअनुसार विभाजित जनतालाई पुर्नबास गराए । 

इतिहासकारहरूका अनुसार उपत्यकामा व्यवस्थित शासन प्रारम्भ गरेपछि नै स्थिति मल्लले जय-जयकार अर्थ लाग्ने गरी आफ्नो नामका अगाडि जय शब्द प्राप्त गरे । जयस्थिति मल्लपछि नै उपत्यकामा नेवारी समाज, भाषा र सभ्यताको प्रारम्भ भएको कुरामा धेरै इतिहासकार एकमत छन् । यति हुँदाहुँदै पनि डोलाका रूपमा ल्याइएको हुनाले जयस्थिति मल्ललाई उनका छोराहरू वास्तविक शासकभन्दा आफ्नी आमाका पति मात्र मान्थे । यो कुराको प्रमाणका लागि उनका माहिला छोरा तथा उत्तराधिकारी जयज्योतिर्मल्लले पशुपतिमा राख्न लगाएको अभिलेखमा उनलाई 'राजल्ल देवीका पति' मात्र भनेको कुरा अघि सारिन्छ ।

प्रतिक्रिया
हाम्रो छनोट
कोभिड–१९ को जोखिम मुल्यांकन गर्ने बिधि (कोभिरा) सार्वजनिक
गर्भवती वा सुत्केरीको स्वास्थ्यमा समस्या देखिए के गर्ने ?
निर्मातासँग कलाकारको गुनासोः काम गराउने, अनि हराउने ?
राइडरलाई रोजीरोटीकै समस्या
सधैँ सडकमा
सम्बन्धित
घुमघाम
दुश्चिन्तामा दोहोरी साँझ

वैशाख ८, २०७७

घुमघाम
पाहुनाविहीन पोखरा

राजाराम पौडेल

वैशाख ८, २०७७

घुमघाम
फेवा किनारामा गीतार बजाउदै : पिटर गोर्गई

राजाराम पौडेल

वैशाख ८, २०७७

घुमघाम
भेडेटारबाट जिपलाइन

नरेन्द्र बस्नेत

वैशाख ८, २०७७

कभरस्टोरी

  • रिपोर्ट
  • टिप्पणी
  • वार्ता

जीवनशैली

  • विज्ञान प्रविधि
  • स्वास्थ्य
  • करिअर
  • घुमघाम
  • फेसन

मल्टिमिडिया

  • फोटोस्टोरी
  • भिडियो
  • पोडकास्ट

कला मनोरञ्जन

  • सिनेमा
  • सङ्गीत
  • साहित्य
  • थिएटर
  • ललितकला
  • सेलिब्रेटी
  • गसिप

खेलकुद

  • राष्ट्रिय
  • अन्तराष्ट्रिय
  • क्रिकेट
  • फुटबल

प्रोफाइल

  • वाह ! जिन्दगी
  • ती युवा
  • किशोर छँदा
  • स्मृति लेख

समाज

  • शिक्षा
  • संस्कृति
  • इतिहास
  • प्रवास
  • अन्तर्राष्ट्रिय
  • सहर
  • अर्थ
  • खानपिन

थप

  • ब्लोअप
  • अभिमत/विचार
  • अन्तरवार्ता
  • समाचार
  • कार्टुन
  • ब्लग
  • इपेपर
  • अर्काइभ

हामीलाई खोज्नुहोस्

हाम्रा अन्य प्रकाशनहरु

  • ekantipur
  • Kantipur TV
  • Radio Kantipur
  • The Kathmandu Post
  • Nepal
  • Nari

विज्ञापन

छापामा विज्ञापन गर्न यहाँ सम्पर्क गर्नुहोला»

Copyright © Saptahik