नेपालमा बलात्कार तथा हत्याका घटनामा वृद्धि भैरहेको छ । यसरी विभिन्न घटना घटिरहे पनि कतिपय अपराधी पक्राउ पर्दैनन् भने पक्राउ परेकाहरूले पनि विभिन्न बहानामा उन्मुक्ति पाउँदा सर्वसाधारण सन्तुष्ट छैनन् । यद्यपि यही समयमा पोखरामा घटेको एक घटना र त्यसका अपराधीले पाएको सजायका कारण पीडितले न्याय पाउने आशा थपिएको छ । 

कास्की जिल्ला अदालतले पोखरा महानगरपालिका २२ (पुम्दी–भुम्दी) की श्रेया विकको बलात्कारपछि हत्याको आरोपमा पक्राउ परेका कुसुम पौडेललाई जीवित रहेसम्म कैदमा राख्ने गरी जन्मकैदको फैसला गरेको छ । जिल्ला न्यायाधीश योगेन्द्रप्रसाद साहको इजलासबाट मंसिर १७ गते कसुर ठहर निर्णय भएकोमा पुस ४ गते सजाय निर्धारण भएको हो । कुसुमविरुद्ध असोज २२ गते कास्की जिल्ला अदालतमा ‘जर्बजस्ती करणी गरी कर्तव्य ज्यान’ मुद्दा दायर भएको थियो । कुसुम पौडेलले अपराध स्वीकार गरेका कारण अदालतमा मुद्दा दायर भएको ५७ दिनमा कसुर ठहर निर्णय भै ७३ दिनमा सजाय निर्धारण निर्णय भएको हो । नेपालको न्यायिक इतिहासमा कसुरदार जीवित रहेसम्म कैदमा राख्ने गरी भएको यो पहिलो फैसला हो । भदौमा जारी भएको मुलुकी अपराध (संहिता) ऐन, २०७४ मा विभिन्न ६ प्रकृतिका मुद्दामा जीवित रहेसम्म कैदमा राख्न सक्ने व्यवस्था छ । 

जिल्ला प्रहरी कार्यालय कास्कीका प्रहरी प्रमुख एस.पी. ओम बहादुर राना सहितको टोलीले उक्त घटना सार्वजनीक भएको एक दिन बित्न नपाउँदै हत्या गरेको आरोपमा कुसुमलाई पक्राउ गरेका थियो । वादीको पक्षबाट जिल्ला न्यायाधिवक्ता गुरुप्रसाद वाग्ले, सहायक जिल्ला न्यायाधिवक्ता नवराज रेग्मी तथा पूर्णप्रसाद शर्माले पौडेलको विपक्षमा बहस गरेका थिए । प्रतिवादीको पक्षमा वैतनिक अधिवक्ता कृष्णकुमार श्रेष्ठले बहस गरेको थिए । सबै पक्षको सहयोगका कारण छोटो समयमा फैसला गर्न सकिएको कास्की जिल्ला अदालतका स्रेस्तेदार जगन्नाथ पौडेलले बताए । पौडेलविरुद्ध पोखरा २२ का मीनबहादुर विकले किटानी जाहेरी दिएका थिए । 

सुरुमा बलात्कार गर्न खोजेको र श्रेयाले प्रतिकार गर्दा घाँटीले थिचेर बेहोस बनाएको र बलात्कार गरिसकेपछि ढुंगाले हानेर हत्या गरेको प्रहरी अनुसन्धानबाट खुलेको थियो । स्याङ्जा आरुखर्क घर भएका पौडेल पोखरा–२२, पुम्दीभुम्दी कोदीमा बस्दै आएका थिए । श्रेया भने मामाघर बसेर स्थानीय लीला प्राथमिक विद्यालयमा कक्षा ३ अध्ययनरत थिइन् । 

श्रेया यसरी भएकी थिइन् कुसुमको सिकार

९ वर्षीया श्रेया विक कुसुम पौडेलसँग चिनजानकै व्यक्ति थिइन् । विदेशबाट फर्किएपछि घर बनाउने लेबरको काम गर्ने कुसुम गत असोज ८ गते फुर्सदमा थिए । फुर्सदको समयमा उनलाई रक्सी पिउन मन लाग्यो अनि उनले पोखरा–२२ स्थित हेमबहादुर विकको पसलमा पुगी साथी प्रकाश बराल सँगैै रक्सी पिए । केही समयमा राजकुमार विक पनि त्यहाँ पुगे । फोन गरी कालीमाटीका दुई जना साथी सागर र राजेश ठकुरीलाई समेत त्यहीं बोलाइयो अनि सबै मिलेर रक्सी पिए । त्यहाँ केही रक्सी पिएपश्चात् उनीहरू केही रक्सी लिएर टुनीपाखा भन्ने ठाउँमा जान्छन् अनि थपिन्छन् सुशील बराल पनि । रक्सी र गाँजा खाएर तीन–चार बजेतिर पानी पर्न लागेकाले उनीहरू उदय केसीको पसलमा ओत लाग्न पुग्छन् । त्यहाँ ओत लाग्दा फेरि बचेको रक्सी तथा गाँजा खान्छन् । करिब साढे ४ बजेतिर कुसुमले सुशील र प्रकाशलाई घर जाम भन्छन् । साथीहरूले तिमी जाँदै गर, हामी आउँदै गर्छौं भन्छन् । त्यसपछि कुसुम त्यहाँबाट तल झरेर आफ्नो घरतिर लाग्छन् । बाटोमा कुसुम अस्मिता लामिछानेको घरमा पानी पिउनुप¥यो भनी पुग्छन्, तर अस्मिताले ढोकाको चाबी छैन भनेकाले कुसुम चुरोट लीन भनी तल पसलतिर लाग्छन् । बाटोमा श्रेया विकको मामाको घरभन्दा करिब ६०–७० मिटर तल एउटा सानो मन्दिर छ । त्यहाँ श्रेया विक फेला पर्छिन् । कुसुमले निजलाई चकलेट खाउ नानी भनी ५ रुपैयाँ दिन्छन् । त्यसपछि कुसुम ३०–४० मिटर तल गै त्यहाँ रहेको पुरानो घरको आँगनको डिलमा बसी १० रुपैयाँको नोट निज श्रेया विकलाई देखाउँदै पुनः बोलाउँछन् । 

श्रेया त्यहाँ पुग्छिन् र कुसुमले उनलाई १० रुपैयाँ दिन्छन् । कुसुम रक्सी र गाँजाको तालमा मस्त थिए । त्यही तालमा कुसुमले श्रेयालार्ई झाडीमा धकेलिदिन्छन् । श्रेया उत्तानो पर्छिन् र चिच्याउन थाल्छिन् । कुसुमले अरुले थाहा पाउँछन् कि भनेर दुवै हातले करिब १ मिनेटसम्म निजको घाँटी अँठ्याउँछन् । त्यसपछि एउटा हातले श्रेयाको सुरुवाल खोली आफ्नो दाहिने हातको चोर औँला निजको योनिमा घुसाई चार–पाँच पटक भित्र–बाहिर गर्छन् । श्रेया बेहोसजस्तै हुन्छिन् । त्यसपछि कुसुमले श्रेयाकोे निधारमा एकपटक ढुङ्गाले हान्छन् अनि फेरि घोप्टो पारेर पछाडि कन्चटमा २ पटक ढुङ्गाले हान्छन् । आफूले हानेको ढुङ्गाले निजको पछाडि कन्चटमा लागेर झर्ने क्रममा टीकाराम बराल भन्ने साथी माथि उक्लिँदै गरेको देख्छन् । घटना भएको उनले थाहा पाउँछन् भन्ने डरले कुसुमले टिकारामलाई यो बाटो नजाउ, यता खतरा छ भनी अर्को बाटो पठाइदिन्छन् । त्यसपछि २–३ सय मिटर तल घैयाँखेत भन्ने ठाउँभन्दा अलिकति माथि मूल फुटेको ठाउँमा पुगेर पानीले हातखुट्टा धुन्छन् । त्यसपछि उनी कुलप्रसाद बरालको पसलमा गै २० रुपैयाँको खुकुरी चुरोट किनी एउटा चुरोट त्यही खाई रामजी बरालको घर पुग्छन् । त्यहाँ कुसुमकी श्रीमती दूध लिन पुगेकी हुन्छिन् । त्यसपछि उनी श्रीमतीसँग घरतर्फ लाग्छन् । फेरि उनी खिर खान भनी टीकाराम बरालको घरमा दूध लिन जान्छन् । त्यही बेला उनले साथीहरूले मान्छे मारेर फालेको हुँदा खतरा छ भन्छन् । त्यसपछि उनी दूध लिएर घरमा आई खीर बनाएर खाई सुत्छन् । भोलिपल्ट बेलुका ७ बजेतिर प्रहरीले उनलाई घरबाटै पक्राउ गर्छ । प्रहरीसमक्ष कुसुमले श्रेया विकको योनिमा आफ्नो हातको औँला घुसाई ४–५ पटक भित्र बाहिर गरेको हुँ । करणी गर्ने उद्देश्य थिएन । निजलाई मैले नै मारेको हुँ । रक्सी र गाँजाको तालमा त्यस्तो गरेँ भन्दै अपराध स्वीकार गरेका थिए । कास्की जिल्ला अदालतको बयानमा समेत कुसुमको त्यही भनाई आउँछ । 

यस्तो अवस्थामा भेटिएको थियो श्रेयाको शव

श्रेयाको शव असोज ९ गते कास्की जिल्ला, पोखरा महानगरपालिका, वडा नम्बर–२२, पुम्दी भुम्दी, कोदीस्थित बरालहरूको कुल मन्दिरको पूर्वतर्फ रहेको भिरालो जङ्गलमा फेला परेको थियो । उनको शव पश्चिम टाउको, पूर्व खुट्टा गरी घोप्टो अवस्थामा थियो । उनको शरिरमा लगाएको रातो रंगको टि–सर्ट छाती भन्दा माथिसम्म खिचिएको, तलतर्फ लगाएको रातो सेतो रङ्गको भेलबेटको सुरुवाल र कालो पेन्टी बायाँ खुट्टा बाट निकाली दाहिने खुट्टाको घुँडामुनि रहेको, मृतकको टाउकोमा ३४ इन्च गोलो साढे दूई इन्च मोटो बाक्लो ढुङ्गा र लाम्चो आकारको ८ इन्च लामो ४ इन्च मोटो ढुङ्गाले थिचिएको अवस्थामा थियो । उनको टाउको थिचिई जमिन खोस्रिई अनुहारको भाग जमिन मुनी रहेको अवस्थामा फेला परेको थियो । 

जीवित रहेसम्म कैदमा

‘मृतक ९ वर्षकी नाबालिग रहेकी र निजलाई जबरजस्ती करणी गरी निर्मम हत्या गरेकोले मुलुकी अपराध (संहिता) ऐन, २०७४ को दफा २१९ (३) (क) बमोजिम २० वर्ष कैद हुने ठहर्छ । ऐजन ऐनको परिच्छेद १२, ज्यान सम्बन्धी कसुरमा दफा १७७ (२) मा उपदफा (१) बमोजिम कसुर गर्ने गराउने व्यक्तिलाई जन्मकैदको सजाय हुने कानूनी व्यवस्था छ भने ऐजन ऐनको दफा ४१ मा जबरजस्ती करणी गरी ज्यान मारेकोमा कसुरदार जीवित रहेसम्म कैद गर्नुपर्नेछ भन्ने कानुनी व्यवस्था रहेको देखिन्छ । प्रस्तुत मुद्दामा मुलुकी अपराध (संहिता) ऐन, २०७४ को दफा १७७ (२) तथा दफा ४१ बमोजिमसमेत सजायको माग दावी रहेको देखिंदा प्रतिवादीले कर्तव्य गरी ज्यान मारेकोमा दफा १७७(२) बमोजिम जन्मकैद र जबरजस्ती करणी गरी ज्यान मारेकोमा दफा ४१ (च) को कसुर ठहरी फैसला भएकाले दफा ४१ बमोजिम कसुरदार जीवित रहेसम्म कैद गर्ने ठहर्छ ।’ फैसलामा भनिएको छ ।

क्षतिपूर्ति समेत पाउने

अदालतको फैसलामा श्रेया विकको परिवारलाई क्षतिपूर्तिसमेत भराइने कुरा उल्लेख छ । क्षतिपूर्तिबापत कुसुम पौडेलको अंश भागबाट मृतकका हकवाला आमाले एक लाख पाउने ठहरेको हो । मुलुकी अपराध (संहिता) ऐन, २०७४ को दफा १८६ नम्बर बमोजिम उक्त क्षतीपुर्तीको रकम मुद्दाको अन्तिम किनारा लागेपछि मात्र मृतकका हकवालाले प्राप्त गर्नेछन् ।

ऐतिहासिक फैसला

पौडेल माथि भएको जन्मकैदको फैसला नेपालको न्यायिक इतिहासमा ऐतिहासीक फैसला भएको महिला अधिकारवादीहरूले बताएका छन् । यो फैसलाका कारण यस्ता प्रकृतिका घटनामा कमी आउन सक्ने अपेक्षा उनीहरूको छ । यसैगरी अदालतले गरेको सजाय प्रति पिडित पक्षको समेत सकारात्मक प्रतिक्रिया छ । श्रेयाकी आमाले अदालतले गरेको फैसलाले दुखेको घाउमा केही मात्रामा भए पनि मल्हम लगाउने काम गरेको प्रतिक्रिया दिइन् । आगामी दिनमा यस्ता घटना हुन नदिन अभिभावकहरूसमेत सचेत हुनुपर्ने उनको आग्रह छ । आफ्ना बच्चा कता छन्, के गर्दैछन् निगरानीमा राख्नुपर्ने र एक्लै घरबाहिर पठाउन नहुने रहेछ भन्ने आफुलाई लागेको उनले बताइन् । कास्की जिल्ला अदालतका स्रेस्तेदार जगन्नाथ पौडेलले यस्ता फैसलाले अपराध न्यूनिकरणमा समेत टेवा पुग्ने बताए । ‘भदौमा जारी भएको मुलुकी अपराध संहितामा ६ वटा अपराधमा आजीवन काराबास हुन सक्ने व्यवस्था छ । सोही अनुसार फैसला सुनाइएको हो,’ उनले भने । यसले ‘अपराध गर्दा कस्तो कारबाही भोग्नुपर्ने रहेछ भनेर उदाहरण पनि दिएको छ । आपराधिक मानसिकता भएकाहरू यस्ता फैसलाबाट पक्कै हच्किनेछन्’ स्रेस्तेदार पौडेलले बताए ।