कोरोना महामारीबाट बच्नका लागि गरिएको लकडाउनले मानिसलाई बाध्यात्मक फुर्सद पैदा गरिदियो । त्यसबेलाको एउटा साथी बनिरहेको छ-पुस्तक । तर यही महामारीले नयाँ पुस्तक प्रकाशन रोकिदियो । लकडाउन खुकुलो भएसँगै पुस्तक बजार कसरी चलायमान बनाउन सकिन्छ भनेर प्रकाशकहरू चल्मलाएका छन् ।

धेरैलाई लाग्दो हो- पर्याप्त समय हुने हो भन कति लेख्थेँ हुँला भन्ने लेखकहरूलाई कोरोना संक्रमणका कारण भएको लकडाउन अवसर बनेको हुनुपर्छ । तर लेखकहरूले भने यो सन्त्रासका कारण आफूलाई सिर्जनामा केन्द्रित बनाउनै सकिरहेका छैनन् ।

राजनीतिको पृष्ठभूमिका गीत–संगीतको भूमिका महत्वपूर्ण छ । त्यसैले पनि होला, राजनीतिमा सक्रिय कतिपय नेता विभिन्न कालखण्डमा यससँग निकट भए । राजनीतिक व्यस्तताबीचमै पनि गीत–संगीतमा सक्रिय नेता अहिले पनि छन् । प्रधानमन्त्रीदेखि विद्रोही पार्टीका नेतासमेत गीत लेख्छन् ।

थुप्रैको एपमार्फत अहिले पाठकले मोबाइलमा इ–बुक पढ्न सक्छन् । डेस्कटपमा पढ्न मिल्ने व्यवस्था पनि चाँडै हुँदैछ । इ–सेवा, खल्ती, फोन पेजस्ता अनलाइन भुक्तानी सेवा र अनलाइन बैंकिङमार्फत पुस्तक किन्न सकिन्छ । एपमा केही पुस्तक निःशुल्क पनि उपलब्ध छ ।

लकडाउनको समयमा इन्टरनेटको माध्यमबाट भइरहेका साहित्यिक गतिविधिले आगामी दिनमा नेपाली साहित्यमा पनि प्रविधिको अधिकतम उपयोग गर्ने बाटो खोलिदिएको छ ।

हामी छौ घरदेशमा सुख नभै गाह्रै हओस जीवनीतिम्रो त्यो परदेशको विरहले लाग्दैन निद्रा पनि

मनमाया त जसो तसो बाँचेकी छिन् सरकार कुनै दिन यिनै जसोतसो बाँचेकाको सराप लाग्यो भने तिमीले सोच्न सक्दैनौंतिम्रो जिन्दगीमा कस्ता भुकम्प जान्छन !

आमाको मुख हेर्ने दिनमै अर्थात् अप्रिल २३ मै विश्व पुस्तक दिवस पनि परेको थियो । लेखपढ गर्नेहरूले मनाउने यो दिवस पनि सार्वजनिक रूपमा कुनै कार्यक्रम, गोष्ठी वा विमोचनहरू नभई बितेको छ । तर, इन्टरनेट माध्यमले उत्सव गर्न चाहनेहरूका लागि नयाँ तरिका र नयाँ बाटोहरू देखाइदिएको छ ।

किताब यात्रा फाउन्डेसनको आयोजनामा १ बैशाखबाट सुरु भएको ‘भर्चुअल लिटरेचर फेस्टिभल–किताब जात्रा २०२०’ आज सोमबार समापन हुँदैछ ।  

किताब यात्रा फाउन्डेसनको आयोजनामा सोमबारबाट सुरु भएको ‘भर्चुअल लिटरेचर फेस्टिभल–किताब जात्रा २०२०’को तेस्रो दिनको पहिलो सेसनमा ‘केटाज कथार्सिस’ शीर्षकमा बहस गरिएको छ । 

किताब यात्रा फाउन्डेसनको आयोजनामा सोमबारबाट ‘भर्चुअल लिटरेचर फेस्टिभल–किताब जात्रा २०२०’ सुरु भएको छ । कोभिड–१९ संक्रमणको जोखिमका कारण लकडाउन भइरहेको स्थितिमा सिर्जनशील बनिरहन उत्प्रेरित गर्ने उद्देश्यका साथ फेस्टिभल सुरु गरिएको फाउन्डेसनका अध्यक्ष ऋषिराम अधिकारीले बताए । 

बुद्धिसागरलाई एक सातासम्म भात नखाए पनि हुन्छ, तर मम: नभई हुन्न । उनीबारे ठट्टा बन्न सक्छ– उनी लेख्नमात्र होइन, मम: खान पनि जन्मिएका हुन् । 

लकडाउनको अघिल्लो दिन एकजना साथीको कथा संग्रह फाइनल गर्दै थिएँ । प्रेसमा पठाउन अन्तिम तयारी गर्दा–गर्दै लकडाउन हुने घोषणा भयो । त्यसले चिन्तित बनायो । हुन त विश्व नै संकटमा परेको अवस्था थियो । लकडाउनको हल्ला पहिल्यैदेखि नै थियो । अत्यावश्यक सामग्री घर घरमा राखिरहेका छन् भन्ने कुरा आइरहेको थियो । तर, मेरो तयारी केही थिएन ।

धेरैलाई थाहा नहोला, अभिनेत्री लक्ष्मी बर्देवाकविता लेख्छिन् । रामेछापमा हुँदा तनावकै बीच उनले ‘एक्लै’ शीर्षक कविता लेखिन् । अब पढौं, लक्ष्मीले केही लकडाउनका बेला र त्यसअघि लेखेका पाँच कविता :

‘नारायण वाग्लेले निकै धेरै कफी पिउँछ भन्ने भ्रम हो’ वाग्ले मुस्कुराउँछन् । स्तम्भको नाम कफी गफ, पुस्तकमा कफी गफको प्रसंग भएका कारण नचिन्नेहरू उनलाई ‘कफी एडिक्टेड’ र महागफाडी सोच्छन् । तर, उनी न कफीका एडिक्टेड हुन् न गफाडी नै । वाग्ले बोल्न कम, सुन्न र लेख्न बढी रूचाउँछन् ।

रङ्गमञ्चमा अभिनयको आधार बलियो बनाएर सिनेमामा प्रवेश गरेका अभिनेता नाजिर हुसेन दर्शकबीच चाँडै ‘नोटिस्ड’ भए, प्रिय भए । म्युजिक भिडियोमा पनि उनी उत्तिकै रुचाइन्छन् । अधिकांश सिनेमा र म्युजिक भिडियोले उनको चकलेटी छवि निर्माण गरेको छ, तर उनी लाग्छन् ‘सिरियस’ । झण्डै उनी अभिनित ‘गाँठो’को पात्रजस्तै । 

‘लक डाउन’को समयमा अत्यावश्यक कामबाहेक घरबाहिर निस्कन निषेध छ । यो समय सदुपयोग गर्न धेरैले पुस्तक अध्ययनलाई प्राथमिकतामा राखेका छन् । तर, बजारमा गएर पुस्तक किन्ने सम्भावना छैन । अनलाइन अर्डर पनि बन्द भएका छन् । यस्तोमा अनलाइन नै एकमात्र विकल्प हो । यहाँ अनलाइनमा उपलब्ध हुने केही पुस्तक र तिनको संक्षिप्त चर्चा लिंकसहित गरिएको छ ।

मोबाइलमा ‘सेट’ गरेर ‘अलार्म’ त्यसअघि नै ब्युँझन्थेँ,यथावत हुँदा–हुँदै हिजोको थकानआजको तयारीमा जुट्थ्यो अल्छी शरीर

‘किताबको संसार भनेको पनि यही धर्तीको संसार हो । यो समयमा भौतिक रूपमा कतै घुम्न नपाए पनि किताबले तपाईंलाई विभिन्न ठाउँमा घुमाउँछ ।’

शक्ति र सत्ताबाट विकर्षित उहाँ सत्य र निश्छलताबाट अभिभूत हुनुहुन्थ्यो, लेखन र सम्बन्ध दुवैमा । उहाँ पण्डित, पादरी र मुल्लाहका पाखण्डलाई उछित्तो काट्नुहुन्थ्यो भने भ्रष्ट नेता र कामचोर कर्मचारीलाई सिर्कनु हान्नुहुन्थ्यो ।